Υπάρχουν εξωγήινοι; (Το παράδοξο του Φέρμι)



Έχετε βρεθεί ποτέ σε κάποιο απόμερο μέρος μακριά από τα φώτα της πόλης, μία νύχτα χωρίς σύννεφα; Κάποιο βράδυ που βρίσκεστε με την παρέα σας σε μια παραλία, είναι μαθηματικά βέβαιο πως κάποιος θα κοιτάξει τον ουρανό και θα ξεκινήσει μια συζήτηση του τύπου:

«Το ήξερες ότι όλα αυτά τα αστέρια απέχουν πολλά έτη φωτός μακριά από εμάς; Κάποια από αυτά μπορεί να μην υπάρχουν πια, αλλά εμείς τα βλέπουμε ακόμα!»

«Το σύμπαν είναι πανέμορφο! Πιστεύεις πως υπάρχει εξωγήινη ζωή;»

Αν καθίσετε να το σκεφθείτε (και αν σας αφήσει λεπτό ησυχίας να σκεφθείτε ο ενοχλητικός με την κιθάρα που παίζει το «Να μ’ αγαπάς» στο repeat…που τώρα το πήρατε χαμπάρι ότι είναι μαζί σας, αφού δεν είναι καν της δικιάς σας παρέας…ρε Γιώργο, ποιος είναι αυτός;) ο έναστρος ουρανός μοιάζει απέραντος, αλλά όσα αστέρια μπορούμε να δούμε δεν ανήκουν παρά στην πολύ κοντινή και τοπική μας «γειτονιά».




Στην καλύτερη των περιπτώσεων μπορούμε να δούμε περίπου 2.500 αστέρια 1 και σχεδόν όλα από αυτά απέχουν λιγότερο από 1000 έτη φωτός από εμάς (1% της διαμέτρου του Γαλαξία).

Ο Γαλαξίας μας έχει διάμετρο περίπου 100.000 με 120.000 έτη φωτός (ή και λίγο παραπάνω 2) και φιλοξενεί περίπου 100 με 400 δισεκατομμύρια αστέρες 3 (Τι είναι 300 δισεκατομμύρια μεταξύ φίλων; Περίπου όσο το χρέος της Ελλάδας σε ευρώ τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές!). Οι εκτιμήσεις λένε πως υπάρχουν 170 με 200 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο ορατό σύμπαν 4, που μας κάνουν μέχρι και 1024 αστέρες.

Ο αριθμός αυτός είναι 1 ακολουθούμενο από 24 μηδενικά.




Σκεφθείτε τώρα την παραλία που κάθεστε. Πιο συγκεκριμένα, σκεφθείτε την άμμο.

Όλοι οι κόκκοι άμμου όλων των παραλιών και ερήμων της Γης συνολικά, είναι λιγότεροι από τους αστέρες του ορατού σύμπαντος 5.

Για να μην το κουράζουμε, τα αστέρια είναι ΠΟΛΛΑ!

Ας ασχοληθούμε όμως με τον Γαλαξία μας, γιατί ακόμα και αν υπήρχαν εξωγήινοι πολιτισμοί σε άλλους γαλαξίες, πιθανόν να μην μαθαίναμε ποτέ γι’ αυτούς. Οι αποστάσεις μεταξύ των γαλαξιών είναι απίστευτα μεγάλες (ο πιο κοντινός γαλαξίας σε εμάς, ο Νάνος του Μεγάλου Κυνός, απέχει περίπου 25.000 έτη φωτός) και εκτός αυτού, ένα διαστημόπλοιο που κάνει διαγαλαξιακά ταξίδια θα είχε να αντιμετωπίσει και τη διαστολή του σύμπαντος! Οπότε μέχρι να ανακαλύψουμε κάποιο μπαχαρικό που θα μας κάνει να διπλώνουμε τον χωρόχρονο 6, τα διαγαλαξιακά ταξίδια είναι εκτός προς το παρόν.

Η εξίσωση του Drake μας παρέχει έναν κομψό τρόπο να υπολογίσουμε τον αριθμό των εξωγήινων πολιτισμών με τους οποίους θα μπορούσαμε να έρθουμε σε επικοινωνία (δείτε εδώ έναν ωραίο διαδραστικό τρόπο για τον υπολογισμό του Ν).




Το μειονέκτημα της ωστόσο βρίσκεται στο ότι για πολλούς από τους όρους της εξίσωσης (fl, fi, fc, L) δεν υπάρχουν ατράνταχτα επιστημονικά δεδομένα, οπότε το εύρος τιμών που μπορούν να πάρουν είναι πολύ μεγάλο και τα αντίστοιχα αποτελέσματα που δίνουν έχουν τεράστιες αποκλίσεις. Η απόδοση τιμών στους τέσσερις τελευταίους όρους της εξίσωσης Drake είναι, προς το παρόν, από υποκειμενική έως και τελείως αυθαίρετη.

Ας κάνουμε λοιπόν μερικούς πρόχειρους υπολογισμούς. Υπάρχουν περίπου 10 με 40 δισεκατομμύρια αστέρες που μοιάζουν με τον Ήλιο (μέγεθος, θερμοκρασία, φωτεινότητα) στον Γαλαξία μας. Περίπου το ένα πέμπτο αυτών των αστέρων έχει έναν πλανήτη σαν τη Γη που θα μπορούσε να υποστηρίξει ζωή όπως την ξέρουμε 7. Αν μόνο το 0.1% αυτών των πλανητών φιλοξενούν ζωή, υπάρχουν τουλάχιστον 2 εκατομμύρια πλανήτες με ζωή μόνο στον δικό μας Γαλαξία!

Αφήνοντας για λίγο τα νούμερα στην άκρη, ας κοιτάξουμε κάτι που ονομάζεται «κλίμακα Kardashev». Η κλίμακα Kardashev είναι μία κλίμακα (πλάκα κάνεις!) η οποία κατατάσσει έναν πολιτισμό σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με την ενέργεια που είναι σε θέση να καταναλώνει και να χειραγωγεί 8.


Τύπος Ι
Ένας πολιτισμός Τύπου Ι μπορεί να ελέγχει όλη την ενέργεια του πλανήτη του. Η θερμοκρασία και το κλίμα του πλανήτη ελέγχονται ή και αλλάζουν κατά βούληση, ενώ τα έντονα καιρικά φαινόμενα (τυφώνες, ισχυρές καταιγίδες κ.τ.λ.) ελέγχονται απόλυτα και προσφέρουν την ενέργεια τους στον πολιτισμό αυτό.


Τύπος ΙΙ
Ένας πολιτισμός Τύπου ΙΙ ελέγχει την ενέργεια του άστρου του και έχει ήδη αποικίσει το αστρικό του σύστημα. Θεωρητικά κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί με μία Σφαίρα Dyson9.


Τύπος ΙΙΙ
Οι πολιτισμοί Τύπου ΙΙΙ ελέγχουν την ενέργεια όλου του γαλαξία τους, ενώ έχουν ταξιδέψει και αποικίσει παντού σε αυτόν. Μπορούν να αξιοποιήσουν την ενέργεια που απελευθερώνεται από μία Μαύρη Τρύπα, που πιστεύεται ότι υπάρχει στο κέντρο των περισσότερων γαλαξιών.

Που βρισκόμαστε εμείς σε αυτή την κλίμακα; Ο πολιτισμός μας είναι Τύπου…μηδέν! Σύμφωνα με τον Carl Sagan, είμαστε στο 0,7% του Τύπου Ι, που σημαίνει ότι σε 100 με 200 χρόνια, αν όλα πάνε καλά, θα εξελιχθούμε σε ένα πολιτισμό Τύπου Ι 8.




Ας επιστρέψουμε για λίγο στα νούμερα. Η ηλικία του Γαλαξία μας είναι περίπου 13 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ ο Ήλιος και η Γη είναι περίπου 4,5 δισεκατομμυρίων ετών. Υπάρχουν πολύ πιο μεγάλοι σε ηλικία αστέρες με πολύ πιο μεγάλους σε ηλικία πλανήτες, που θεωρητικά σημαίνει ότι φιλοξενούν πολύ πιο εξελιγμένους πολιτισμούς από τον δικό μας.

Αν για παράδειγμα θεωρήσουμε έναν πλανήτη 8 δισεκατομμυρίων ετών του οποίου η εξέλιξη να είναι παρόμοια με τη Γη, ο πλανήτης αυτός θα κατοικείται από έναν πολιτισμό 3.5 δισεκατομμύρια χρόνια πιο εξελιγμένο από εμάς.

Φανταστείτε τώρα να έπρεπε να εξηγήσετε τον κόσμο και την τεχνολογία μας σε έναν άνθρωπο του Μεσαίωνα, μόλις 1000 χρόνια πριν. Δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε ούτε στα πιο τρελά μας όνειρα τι δυνατότητες θα είχε ένας πολιτισμός με δισεκατομμύρια χρόνια ανάπτυξης και τεχνολογίας.




Κάντε λίγη υπομονή και τελειώνουμε με τα μαθηματικά. Εντελώς υποθετικά, αν μόνο στο 1% από τους 2 εκατομμύρια πλανήτες με ζωή στον Γαλαξία μας η ζωή εξελίχθηκε σε σημείο να αναπτύσσει πολιτισμούς και αν μόνο το 1% από αυτούς τους πολιτισμούς υπάρχει για αρκετά χρόνια ώστε να φτάσει να γίνει Τύπου ΙΙΙ, τότε ο Γαλαξίας μας έχει 200 πολιτισμούς που κόβουν τσάρκες από το ένα αστρικό σύστημα στο άλλο, έχοντας αποικίσει όλο τον Γαλαξία. Με δεδομένη τη δύναμη τέτοιων πολιτισμών, η παρουσία τους θα ήταν κομματάκι δύσκολο να περνούσε απαρατήρητη.

Και όμως. Δεν έχουμε δει τίποτα, δεν έχουμε ακούσει τίποτα, δεν μας έχει επισκεφθεί κανείς.

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΞΩΓΗΙΝΟΙ;


Αυτό είναι το παράδοξο του Fermi (αν και κάποιοι διαφωνούν στο ότι είναι παράδοξο 10), και προς το παρόν δεν έχουμε κάποια απάντηση να δώσουμε εκτός από μερικές πιθανές και μερικές θεότρελες θεωρίες.

Οι θεωρίες αυτές θα μπορούσαν να χωριστούν σε δύο ευρείες κατηγορίες: Αυτές που υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει κανένα ίχνος πολιτισμών Τύπου ΙΙ και Τύπου ΙΙΙ γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν τέτοιοι πολιτισμοί και αυτές που υποστηρίζουν πως υπάρχουν πολιτισμοί Τύπου ΙΙ και ΙΙΙ αλλά δεν τους έχουμε εντοπίσει ακόμα για άλλους λόγους.


Πιθανή εξήγηση Νο 1: Δεν υπάρχουν ίχνη πολιτισμών Τύπου ΙΙ και ΙΙΙ γιατί δεν υπάρχει κανένας τέτοιος πολιτισμός.

Οι υποστηρικτές της παραπάνω θεωρίας βλέπουν πως οι υπολογισμοί μας δίνουν εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, πιο εξελιγμένους πολιτισμούς από τον δικό μας, οπότε τουλάχιστον ένας από αυτούς θα έπρεπε να είχε δώσει σημάδια ζωής μέχρι τώρα. Αφού όμως αυτό δεν έχει συμβεί, πρέπει να υπάρχει κάποιος άλλος παράγοντας που έχουμε αγνοήσει.

Ο παράγοντας αυτός είναι το Μεγάλο Φίλτρο.

Το Μεγάλο Φίλτρο αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα για το μέλλον της ανθρωπότητας. Η θεωρία λοιπόν λέει, πως κάποια στιγμή κατά την ανάπτυξη της ζωής, από τον πρώτο μονοκύτταρο οργανισμό μέχρι έναν πολιτισμό Τύπου ΙΙΙ, υπάρχει ένα φράγμα πάνω στο οποίο «βρίσκουν» όλες οι απόπειρες για ζωή. Ένα στάδιο που κατά την πολύχρονη εξελικτική διαδικασία είναι υπερβολικά δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο, για τη ζωή να υπερβεί.

Αν ισχύει αυτή η θεωρία, η ερώτηση που μας τρομοκρατεί είναι η εξής: Σε ποιο σημείο κατά την εξέλιξη της ζωής βρίσκεται ακριβώς το Μεγάλο Φίλτρο;

Τα πιθανά ενδεχόμενα είναι μόνο τρία:

  1. Είμαστε ιδιαίτεροι
  2. Είμαστε οι πρώτοι ή από τους πρώτους
  3. Είμαστε καταδικασμένοι


1. Είμαστε ιδιαίτεροι
Το πρώτο ενδεχόμενο είναι να έχουμε ήδη ξεπεράσει το Μεγάλο Φίλτρο. Μπορεί η εξέλιξη της ζωής στο επίπεδο της νοημοσύνης μας να είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, τόσο σπάνιο που θα μπορούσαμε να είμαστε εντελώς μόνοι μας σε ένα σύμπαν διαμέτρου περίπου 90 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Τρομακτικό…




Ξέρετε όμως τι είναι ακόμα πιο τρομακτικό; Ένα άδειο και αχανές σύμπαν! Το «πρόβλημα» με το πρώτο ενδεχόμενο, είναι ότι ένα τεράστιο βάρος ευθύνης πέφτει στους ώμους της ανθρωπότητας. Αν είμαστε ο μόνος νοήμων πολιτισμός σε ολόκληρο το ορατό σύμπαν, πρέπει οπωσδήποτε να επιβιώσουμε και να γίνουμε ο πρώτος πολιτισμός Τύπου ΙΙΙ που θα εξαπλώσει τη ζωή και σε άλλους γαλαξίες!

Αν όμως έχουμε ξεπεράσει το Μεγάλο Φίλτρο, πότε ακριβώς έγινε αυτό;

Μία πιθανότητα είναι το ξεκίνημα της ίδιας της ζωής να είναι απίστευτα ασυνήθιστο – και αυτό ακριβώς να είναι το Μεγάλο Φίλτρο. Μπορεί οι απαραίτητες συγκυρίες για την δημιουργία της ζωής να είναι τόσες πολλές και περίπλοκες που η πιθανότητα να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί ζωή να είναι μία στα δισεκατομμύρια.

Μία άλλη πιθανότητα, είναι ο πολιτισμός και η τεχνολογική ανάπτυξη να μην είναι ένα αναπόφευκτο βήμα στην εξέλιξη. Το σύμπαν μπορεί να βρίθει από ζωντανούς οργανισμούς που απλά βοσκάνε στα εξωγήινα λιβάδια τους χωρίς να ενοχλούν κανέναν. Και δεν πρόκειται να ανακαλύψουμε ποτέ την ύπαρξη τους μέχρι να τους επισκεφθούμε εμείς οι ίδιοι!

Μία τρίτη πιθανότητα είναι οι συνθήκες που επικρατούν στη Γη (είτε έχουν να κάνουν με την ίδια τη Γη, είτε με το ηλιακό μας σύστημα) να είναι εξαιρετικά φιλικές προς τη ζωή αλλά και εξαιρετικά σπάνιες. Μπορεί να υπάρχουν δισεκατομμύρια πλανήτες σαν τη Γη, αλλά πολλοί λίγοι, ή ακόμα και κανένας, ίδιοι με τη Γη.


2. Είμαστε οι πρώτοι ή από τους πρώτους
Σε αυτή την περίπτωση δεν γνωρίζουμε αν έχουμε ξεπεράσει ή όχι το Μεγάλο Φίλτρο, αλλά τουλάχιστον δεν είμαστε μόνοι μας.




Το σύμπαν δεν είναι ένα ιδιαίτερα φιλόξενο μέρος. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα φαινόμενο που ονομάζεται «εκλάμψεις ακτίνων γ» 11, δηλαδή συγκεντρώσεις ακτινοβολίας γ που προέρχονται από διάφορες πηγές μέσα στο σύμπαν. Η ενέργεια που απελευθερώνει μία έκλαμψη ακτίνων γ μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα, ισούται με την ενέργεια που απελευθερώνει ο Ήλιος κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής του (περίπου 10 δισεκατομμύρια χρόνια). Καταλαβαίνετε φαντάζομαι ότι αν βρεθούμε στο διάβα μιας τέτοιας έκλαμψης, η ζωή στη Γη θα γίνει στάχτη.

Υπάρχει λοιπόν το ενδεχόμενο, εδώ και περίπου 4 δισεκατομμύρια χρόνια, για πρώτη φορά μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, τα πράγματα στο σύμπαν να έχουν ηρεμήσει κάπως, δίνοντας τη δυνατότητα στη ζωή να αναπτυχθεί.

Οι άνθρωποι, αλλά και πολλοί άλλοι ακόμα, μπορεί να βρίσκονται στον δρόμο προς τον πρώτο, ή έναν από τους πρώτους, υπερ-ευφυής πολιτισμούς, που σημαίνει ότι δεν έχουμε εντοπίσει κανένα ίχνος εξωγήινης δραστηριότητας μέχρι στιγμής γιατί πολύ απλά κανένας δεν έχει φτάσει σε έναν πολιτισμό Τύπου ΙΙ ή ΙΙΙ ακόμα.


3. Είμαστε καταδικασμένοι
Δυστυχώς η μόνη άλλη πιθανή περίπτωση είναι το Μεγάλο Φίλτρο να βρίσκεται μπροστά μας.




Αυτό υπαινίσσεται πως η ζωή γενικά φτάνει σε παρόμοιο στάδιο με αυτό που βρισκόμαστε και εμείς τώρα, αλλά πάντα κάτι την αποτρέπει από το να συνεχίσει. Αυτό το κάτι μπορεί να είναι είτε κάποια φυσική καταστροφή (ίσως μια έκλαμψη ακτίνων γ που αναφέραμε προηγουμένως [12]) που συμβαίνει σε τακτικά χρονικά διαστήματα, είτε η αναπόφευκτη πραγματικότητα ότι όλοι οι ευφυείς πολιτισμοί καταλήγουν να αυτοκαταστρέφονται μόλις επιτύχουν ένα ορισμένο επίπεδο τεχνολογίας. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε βρισκόμαστε ανησυχητικά πιο κοντά στο τέλος της ανθρωπότητας από ότι στην αρχή της.

Περισσότερα από το 90% όλων των ειδών που έχουν υπάρξει ποτέ στη Γη έχουν εξαφανιστεί. Μέσα στα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια έχουν συμβεί πέντε μαζικές εξαφανίσεις ειδών 13. Δυστυχώς οι μαζικές εξαφανίσεις δεν είναι τόσο σπάνιες όσο θα θέλαμε και είναι πολύ πιθανόν να οδηγούμαστε προς μία ακόμα.


Πιθανή εξήγηση Νο 2: Υπάρχουν πολιτισμοί Τύπου ΙΙ και Τύπου ΙΙΙ εκεί έξω αλλά δεν τους έχουμε εντοπίσει ακόμα για άλλους λόγους.

Οι υποστηρικτές της θεωρίας αυτής επικαλούνται την αρχή της μετριότητας και την Κοπερνίκεια αρχή, οι οποίες γενικά λένε πως δεν είμαστε μια ξεχωριστή νιφάδα χιονιού και δεν συμβαίνει τίποτα ασυνήθιστο ή σπάνιο με τον Γαλαξία μας, το ηλιακό μας σύστημα, τον πλανήτη μας ή το επίπεδο της νοημοσύνης μας. Είμαστε δηλαδή ένα συνηθισμένο φαινόμενο και υπάρχουν εκατομμύρια άλλοι σαν και εμάς.

Για να δούμε λοιπόν μερικές από τις εξηγήσεις που δίνει αυτή η θεωρία στο γιατί δεν έχουμε εντοπίσει κάποια εξωγήινη δραστηριότητα μέχρι τώρα.


1. Οι εξωγήινοι έχουν ήδη επισκεφθεί τη Γη.
Η μία περίπτωση είναι αυτό να έγινε πολύ πριν κάνουν την εμφάνιση τους οι πρώτοι άνθρωποι στη Γη. Οι άνθρωποι, στη σύγχρονη μορφή τους, εμφανίστηκαν πριν από περίπου 200.000 χρόνια. Το 90% από αυτά τα χρόνια τα περάσαμε ως κυνηγοί και συλλέκτες. Η άλλη περίπτωση είναι οι εξωγήινοι να μας επισκέφθηκαν όταν ακόμα ζούσαμε στις σπηλιές και συνεννοούμασταν με ούγκα-μπούγκα. Κάποιος πολύ μακρινός σας πρόγονος μπορεί να ήρθε σε άμεση επαφή με εξωγήινους περιπλανώμενους, αλλά να μην είχε κανέναν τρόπο να το διηγηθεί στις επόμενες γενιές. Δυστυχώς και στις δύο περιπτώσεις, μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ αν κάτι τέτοιο συνέβη πραγματικά ή όχι.




2. Η εξωγήινη δραστηριότητα υπάρχει παντού εκεί έξω…
…αλλά η τεχνολογία μας είναι πολλή πρωτόγονη για να την εντοπίσουμε. Ή μπορεί να συμβαίνει το ανάποδο, οι προσπάθειες μας για επικοινωνία να είναι εντελώς πρωτόγονες και παρωχημένες με αποτέλεσμα να μην εντοπίζονται από κανέναν πιθανό συνομιλητή. Φανταστείτε όλος ο κόσμος τριγύρω σας να μιλούσε στα Ελληνικά και εσείς να προσπαθούσατε να επικοινωνήσετε με γραμμές και τελείες. Αν βρίσκαμε κάποιο γράμμα γραμμένο σε αυτή τη μορφή πιθανόν να μη του δίναμε καν σημασία.


3. Ψάχνουμε σε εντελώς λάθος μέρη.
Οι εξελιγμένοι εξωγήινοι πολιτισμοί μπορεί να βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικά πλανητικά συστήματα και να χρειάζονται εντελώς διαφορετικές συνθήκες για να επιβιώσουν. Εμείς ψάχνουμε σε παρόμοια άστρα και σε παρόμοιους πλανήτες με τον δικό μας, θεωρώντας πως αν η ζωή έχει αναπτυχθεί και αλλού τότε θα απαιτεί ένα περιβάλλον σαν το δικό μας.

Μπορείς να μας κατηγορήσεις; Η μόνη μορφή ζωής που γνωρίζουμε είναι η δική μας! Οπότε λογικό δεν είναι να ψάχνουμε για κάτι που ξέρουμε σίγουρα ότι δουλεύει; Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και αν η ζωή ξεκινάει ως απλή οργανική ύλη, δεν γνωρίζουμε καθόλου τι μπορεί να αλλάζει μετά από εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια τεχνολογίας και ανάπτυξης.


4. Δεν έχουν καμία όρεξη να αφήσουν τον πλανήτη ή το αστρικό τους σύστημα.
Ένας πολιτισμός με παρουσία εκατομμυρίων ετών θα διέθετε τέτοια τεχνολογία που θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει έναν υπερ-υπολογιστή, στον οποίο θα «ανέβαζε» τις συνειδήσεις ολόκληρου του είδους του (βλ. Matrioshka brain). Ποιος θα ήθελε να ξοδέψει πόρους, χρήμα και φαιά ουσία για να ταξιδέψει σε ένα σκοτεινό και κρύο σύμπαν, όταν θα μπορούσε να έχει μια αθάνατη ζωή γεμάτη απολαύσεις – έναν εικονικό παράδεισο;




5. Υπάρχει μόνο ένας εξωγήινος πολιτισμός Τύπου ΙΙΙ.
Και έτσι θέλει να παραμείνει. Μπορεί ένας από τους πιο αρχαίους πολιτισμούς που έφτασε στο σημείο να επιτύχει διαστρικά ταξίδια, να παρακολουθεί στενά όλους τους υπόλοιπους πολιτισμούς και να τους αφανίζει μόλις ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο στάδιο εξέλιξης, θεωρώντας τους ίσως ως απειλή.

Κάτι τέτοιο θα εξηγούσε την απόλυτη σιωπή που λαμβάνουμε. Επίσης θα σήμαινε ότι το να εκπέμπουμε σήματα προς όλες τις κατευθύνσεις σε αναζήτηση εξωγήινης ζωής, ίσως να μην είναι και τόσο καλή ιδέα. Όπως αναφέρει ο Stephen Hawking 14:

Δεν γνωρίζουμε πολλά για τους εξωγήινους, αλλά γνωρίζουμε για τους ανθρώπους. Αν κοιτάξετε την ιστορία, η επαφή μεταξύ ανθρώπων και λιγότερων ευφυών οργανισμών συνήθως ήταν καταστροφική από την μεριά των τελευταίων, ενώ οι συναντήσεις μεταξύ πολιτισμών με προηγμένη τεχνολογία και πολιτισμών με αρχαϊκή τεχνολογία, παίρνουν συνήθως κακή τροπή για τους λιγότερο ανεπτυγμένους. Ένας πολιτισμός που θα διαβάσει τα μηνύματα μας μπορεί να είναι δισεκατομμύρια χρόνια πιο εξελιγμένος από εμάς. Θα είναι απόλυτα πιο ισχυροί και πιθανόν να μας θεωρήσουν τόσο σημαντικούς, όσο σημαντικά θεωρούμε εμείς τα βακτήρια.

Για τον λόγο αυτό…


6. Όλοι προτιμούν να ακούνε, κανένας δεν εκπέμπει.
Όταν βρίσκεσαι μόνος σου μέσα στη ζούγκλα χωρίς καλά, καλά να γνωρίζεις το περιβάλλον σου και τι κινδύνους μπορεί να κρύβει, ίσως το σοφό θα ήταν να μην αρχίζεις να γκαρίζεις ψάχνοντας για άλλα πλάσματα και προδίδοντας παράλληλα τη θέση σου 15. Αν όμως όλοι οι πολιτισμοί στον Γαλαξία έχουν την ίδια άποψη;


7. Η υπόθεση του Ζωολογικού Κήπου.
Η θεωρία αυτή υποστηρίζει πως πολιτισμοί Τύπου ΙΙΙ γνωρίζουν για την ύπαρξη μας και μας παρακολουθούν στενά, αλλά ακολουθούν μια πολιτική του τύπου «Βλέπε, αλλά μην αγγίζεις», σαν σε έναν ζωολογικό κήπο. Απ’ την άλλη, εμείς δεν μπορούμε να τους εντοπίσουμε, γιατί προφανώς αν ένας πολιτισμός τόσο πιο εξελιγμένος από τον δικό μας δεν ήθελε να φανερωθεί, θα είχε σίγουρα τον τρόπο να το πετύχει. Μπορεί να περιμένουν υπομονετικά να σταματήσουμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας και να είμαστε επιτέλους έτοιμοι να δεχθούμε πως δεν είμαστε ούτε ξεχωριστοί, ούτε το κέντρο του σύμπαντος.




8. Εξωγήινοι πολιτισμοί βρίσκονται παντού γύρω μας αλλά και να θέλουμε δεν μπορούμε να τους αντιληφθούμε.
Ακόμα και το πιο έξυπνο μυρμήγκι στον κόσμο, δεν θα κατανοήσει ποτέ την κουλτούρα, την τεχνολογία και τις προθέσεις του ανθρώπινου είδους. Μπροστά σε ένα εξωγήινο είδος που έχει τελειοποιήσει τα γαλαξιακά ταξίδια μπορεί να είμαστε αυτό ακριβώς: μυρμήγκια. Ακόμα και αν τέτοιοι πολιτισμοί προσπαθούν να επικοινωνήσουν στέλνοντας σήματα, δεν θα μπορούσαμε καν να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που λαμβάνουμε.


9. Ζούμε μέσα στο Matrix.
Η θεωρία αυτή 16 λέει πως δεν είχαμε ποτέ επαφή με άλλους πολιτισμούς γιατί όλος ο κόσμος μας υπάρχει μέσα σε μία προσομοίωση υπολογιστή και οι εξωγήινοι σύντροφοι απλά δεν έχουν προγραμματιστεί μέσα στην προσομοίωση.

Η θεωρία γίνεται ακόμα πιο αλλόκοτη, αν αναλογιστούμε την πιθανότητα η προσομοίωση αυτή να είναι δημιουργία ενός υπερ-ευφυούς πολιτισμού με σκοπό την αναζήτηση λύσης στο παράδοξο του Fermi! Μπορεί να είμαστε μία από δισεκατομμύρια διαφορετικές προσομοιώσεις ζωής και σκοπός μας να είναι η τροφοδοσία στατιστικών αποτελεσμάτων στη μελέτη της εξέλιξης της ζωής.


10. Οι εξωγήινοι είναι εδώ, ζουν ανάμεσα μας και δεν τους αρέσουν τα γεμιστά!
Η αλήθεια είναι ότι αυτή την θεωρία την έβγαλα από το μυαλό μου μόλις τώρα ώστε η αρίθμηση να φτάσει στο 10…αλλά δεν θα μου έκανε εντύπωση αν ήταν εξίσου πιθανή με κάποιες από τις παραπάνω! (Και τέλος πάντων, πως γίνεται να μην αρέσουν σε κάποιον τα γεμιστά;)




Bonus εξήγηση: We are made out of meat (μία ξεκαρδιστική ιστορία μικρού μήκους από τον Terry Bison)


Φτάνοντας στο τέλος αυτού του άρθρου θα ήθελα να επισημάνω πως όσα διαβάσατε παραπάνω δεν είναι θεωρίες ειπωμένες από τρελούς που ζουν σε υπόγεια και φοράνε καπέλα από αλουμινόχαρτο. Οι θεωρίες αυτές υποστηρίζονται από σοβαρούς και διακεκριμένους επιστήμονες, μερικοί δε είναι ειδικοί πάνω στον τομέα της αστροβιολογίας.

Το μόνο συμπέρασμα που μπορώ να βγάλω προσωπικά απ’ όλα αυτά, είναι ότι πραγματικά δεν έχουμε ιδέα τι συμβαίνει! Αυτό όμως το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον και συναρπαστικό: Ποιος ξέρει σε μερικά χρόνια τι μπορεί να ανακαλυφθεί και τι μας περιμένει;

Όλη αυτή η συζήτηση περί εξωγήινων πολιτισμών Τύπου ΙΙ και Τύπου ΙΙΙ, όλα αυτά τα κυριολεκτικά αστρονομικά νούμερα αστέρων και πλανητών, δεν μπορούν παρά να προκαλούν ένα αίσθημα ταπεινότητας σε όποιον τα ακούει. Είμαστε τόσο σίγουροι για τους εαυτούς μας, βασιλιάδες ενός κόκκου άμμου μιας ατελείωτης παραλίας, πεπεισμένοι πως έχουμε ανακαλύψει το νόημα της ύπαρξής μας…μέχρι να κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά τον ουράνιο θόλο. Με 200.000 χρόνια παρουσίας, η ανθρωπότητα δεν είναι παρά ένα έμβρυο μπροστά στην ηλικία του σύμπαντος. Ας ελπίσουμε να ενηλικιωθούμε προτού φτάσουμε στο σημείο χωρίς επιστροφή.

«If we discovered some very simple life forms on Mars in its soil or under the ice at the polar caps, it would show that the Great Filter must exist somewhere after that period in evolution. This would be disturbing, but we might still hope that the Great Filter was located in our past. If we discovered a more advanced life‐form, such as some kind of multi‐cellular organism, that would eliminate a much larger stretch of potential locations where the Great Filter could be. The effect would be to shift the probability more strongly to the hypothesis that the Great Filter is ahead of us, not behind us. And if we discovered the fossils of some very complex life form, such as of some vertebrate‐like creature, we would have to conclude that the probability is very great that the bulk of the Great Filter is ahead of us. Such a discovery would be a crushing blow. It would be by far the worst news ever printed on a newspaper cover.

Yet most people reading about the discovery would be thrilled. They would not understand the implications. If the Great Filter is not behind us, it is ahead of us.»

Πηγή: Nick Bostrom, Where are they?




Σου αρέσει η Καθημερινή Φυσική; Εγγράψου στο newsletter για να παίρνεις ειδοποίηση με κάθε νέα ανάρτηση (1-2 φορές τον μήνα). Μην ξεχάσεις το email επιβεβαίωσης!

Email:

Θέλεις να βοηθήσεις; Τέλεια! Πήγαινε στη σελίδα Υποστήριξη για να μάθεις πώς.


Διαβάστε επίσης


Περισσότερες πληροφορίες: