Τι είναι τα χρώματα και γιατί τα βλέπουμε;



Οι περισσότεροι από εμάς με φυσιολογική όραση μπορούμε να συμφωνήσουμε πως η θάλασσα είναι μπλε και το γρασίδι πράσινο. Θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε έναν άχρωμο κόσμο καθώς, από τη στιγμή που γεννιόμαστε, τα χρώματα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Τα χρώματα όμως, εκτός από την φαντασία, μας εξάπτουν και την περιέργεια – γιατί ο καφές είναι καφέ και το κόκκινο φανάρι κόκκινο; Έχουν τα αντικείμενα χρώμα αν δεν υπάρχει κανείς κοντά να το δει;

Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Όπως έχουμε πει ξανά και ξανά, το ορατό φως είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ενός πολύ μικρού εύρους συχνοτήτων. (Ένα ζευγάρι συνηθισμένα ανθρώπινα μάτια βλέπουν περίπου το 0.0035% όλων των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών 1. Ναι, τόσο μικρό.)

Πολλές φορές αντί για τη συχνότητα ( f ) αναφερόμαστε στο μήκος κύματος ( λ ) μιας ακτινοβολίας. Δεν χρειάζεται να μπερδεύεστε με αυτό, γιατί αυτοί οι δύο όροι είναι άμεσα συνδεδεμένοι ( f = υ/λ ) και όταν μιλάμε για ένα συγκεκριμένο μέσο διάδοσης (όπως είναι για παράδειγμα ο αέρας ή το γυαλί), είτε χρησιμοποιούμε τη συχνότητα είτε το μήκος κύματος αναφερόμαστε ακριβώς στην ίδια ακτινοβολία.




Πάμε λοιπόν στα χρώματα. Ένα συγκεκριμένο χρώμα αντιστοιχεί σε μία συγκεκριμένη συχνότητα (ή μήκος κύματος).


Οι τιμές είναι προσεγγιστικές. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν 100% καθορισμένα εύρη για τα μήκη κύματος και τις συχνότητες των χρωμάτων. (Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/Color)


Στην πραγματικότητα υπάρχουν άπειρα χρώματα. Αλλάξτε απειροελάχιστα το μήκος κύματος ενός χρώματος και θα πάρετε έναν διαφορετικό τόνο (όχι το ψάρι). Το ποιος θα μπορέσει να καταλάβει την διαφορά βέβαια είναι μια άλλη ιστορία. Για παράδειγμα, υπάρχουν δεκάδες διαφορετικές αποχρώσεις τις οποίες ονομάζουμε απλά «πράσινο» επειδή τα μάτια μας δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφορά. Το ανθρώπινο μάτι, λένε, μπορεί να διακρίνει από 100.000 μέχρι και 10 εκατομμύρια χρώματα 2 (Το μάτι ποιανού, άραγε…Σίγουρα όχι το δικό μου). Το ποσό αυτό βέβαια δεν είναι τίποτα μπροστά στα 10 δισεκατομμύρια χρώματα που μπορούν να διακρίνουν ορισμένα έντομα. Εκεί να δείτε διαφωνίες για το τι απόχρωση κουρτινών να αγοράσουν για το σπίτι τους.

Όσα χρώματα βλέπουμε όμως σπάνια είναι μία και μόνο συχνότητα, αλλά κυρίως ένας συνδυασμός συχνοτήτων. Ένα κόκκινο laser pointer μπορεί να εκπέμπει ακτινοβολία περίπου 650 nm (περίπου 461 THz), έτσι τα laser είναι ό,τι πιο κοντινό έχουμε σε μονοχρωματική πηγή φωτός.

Πιθανόν να έχετε ακούσει να λένε ότι το λευκό είναι όλα τα χρώματα μαζί. Από την άλλη, μάλλον θα έχετε ακούσει και κάποιους να λένε πως το λευκό είναι η απουσία οποιουδήποτε χρώματος. Χρησιμοποιούμε λευκαντικά για να αφαιρέσουμε χρωματιστούς λεκέδες από τα λευκά ρούχα μας, έτσι δεν είναι; Ποιος λοιπόν έχει δίκιο;

Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο γιατί μιλάνε για δύο διαφορετικά πράγματα: Το λευκό φως και τα λευκά αντικείμενα


Το προσθετικό σύστημα

Το λευκό φως είναι όντως ο συνδυασμός όλων των χρωμάτων που υπάρχουν. Ο πρώτος που ανακάλυψε ότι το φως του Ηλίου μπορεί να αναλυθεί σε επιμέρους χρώματα ήταν ο Νεύτωνας (υπάρχει τέλος πάντων κάτι που δεν ανακάλυψε;). Περνώντας το ηλιακό φως από ένα τριγωνικό πρίσμα είδε πως το φως μπορεί να αναλυθεί σε έξι διακριτά χρώματα: Κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε, ιώδες (απ’ ότι φαίνεται το ιώδες και το μωβ είναι διαφορετικά χρώματα…).




Βέβαια ο Νεύτωνας ήθελε με το ζόρι να τα βγάλει εφτά, οπότε στρίμωξε ανάμεσα στο μπλε και στο ιώδες το…λουλακί. Από την άλλη, μπορεί να ονόμασε μπλε αυτό που εμείς ονομάζουμε σήμερα κυανό και λουλακί αυτό που ονομάζουμε σήμερα μπλε. Μπερδεμένη ιστορία 3.

Χρησιμοποιώντας τώρα ένα δεύτερο πρίσμα απέδειξε εύκολα ότι με τον ίδιο τρόπο που το λευκό φως αναλύεται σε επιμέρους χρώματα, ο συνδυασμός αυτών των χρωμάτων δίνει και πάλι λευκό φως.




Όταν θέλουμε να περιγράψουμε την συμπεριφορά του φωτός χρησιμοποιούμε το προσθετικό σύστημα. Δηλαδή, τα χρώματα των ακτινοβολιών προστίθενται και δίνουν ένα νέο χρώμα. Στο σύστημα αυτό τα βασικά χρώματα είναι το κόκκινο, το πράσινο και το μπλε. Γιατί όμως να είναι τα συγκεκριμένα τρία χρώματα τα βασικά και να μην είναι οποιαδήποτε άλλα τρία;

Ευτυχώς δεν χρειάστηκε να αποφασίσουμε εμείς ποια θα ορίσουμε ως βασικά χρώματα (Φαντάζεστε τι επικές διαφωνίες θα είχαν διαδραματιστεί; Πόλεμοι έχουν ξεκινήσει για πολύ λιγότερα!), αλλά αποφάσισε για εμάς η φύση.

Μέσα στα μάτια μας υπάρχουν τρία είδη κυττάρων χάρη στα οποία μπορούμε να δούμε τα χρώματα: τα κωνία. Το κάθε είδος είναι ευαίσθητο κυρίως σε ένα από τα τρία βασικά χρώματα. Ο συνδυασμός του βαθμού διέγερσης των τριών αυτών ειδών κυττάρων από το φως που πέφτει πάνω τους μεταφράζεται από τον εγκέφαλο μας ως τα διάφορα χρώματα που βλέπουμε. Τα τρία βασικά χρώματα αρκούν για να δούμε την οποιαδήποτε απόχρωση που είναι ανθρωπίνως ορατή, γι’ αυτό και προφανώς ονομάστηκαν βασικά.


Πηγή: http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/vision/colcon.html


Ξέρατε ότι…

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα «τυφλό σημείο» στην όρασή τους; Είναι μια περιοχή στον αμφιβληστροειδή η οποία δεν έχει καθόλου υποδοχείς που αντιδρούν στο φως (ο αμφιβληστροειδής χιτώνας και οι φωτοϋποδοχείς βρίσκονται στο πίσω μέρος του ματιού), με αποτέλεσμα μια εικόνα που πέφτει στην περιοχή αυτή να μην είναι ορατή. Είναι η περιοχή στην οποία το οπτικό νεύρο εξέρχεται από το μάτι προς τον εγκέφαλο.

Για να βρείτε το τυφλό σημείο σας, μπορείτε είτε να ζωγραφίστε την παρακάτω εικόνα σε ένα κομμάτι χαρτί ή να χρησιμοποιήσετε την ίδια την εικόνα αν κρατάτε μία φορητή συσκευή.




Κλείστε το αριστερό σας μάτι. Κρατήστε την εικόνα σε μια απόσταση περίπου 20 εκατοστών και με το δεξί μάτι εστιάστε στο R. Φέρτε την εικόνα κοντά στα μάτια σας σιγά-σιγά. Σε μια συγκεκριμένη απόσταση το L θα εξαφανιστεί από το οπτικό σας πεδίο – αυτό είναι το τυφλό σημείο. Δοκιμάστε τώρα με το αριστερό μάτι. Κλείστε το δεξί, εστιάστε στο L και πλησιάστε την εικόνα αργά προς το μέρος σας.


Οι ακτινοβολίες των τριών βασικών χρωμάτων αν προστεθούν δίνουν το λευκό φως. Η μίξη των χρωμάτων όμως δεν είναι μια απόλυτη διαδικασία. Αν προστεθεί κόκκινο και πράσινο φως θα δώσει ένα κίτρινο φως, αλλά μπορεί να δώσει και πορτοκαλί φως αν το κόκκινο είναι μεγαλύτερης έντασης από το πράσινο. Ή μπορεί να δώσει ένα κιτρινωπό-πράσινο

Στο προσθετικό σύστημα, το μαύρο δεν είναι χρώμα αλλά η έλλειψη χρώματος. Όταν δεν υπάρχει κάποιο φως ή το φως που πέφτει στα μάτια μας δεν είναι αρκετό τότε το μυαλό μας αντιλαμβάνεται την απουσία φωτός ως μαύρο. Σκοτάδι. Πίσσα, κατράμι


Το αφαιρετικό σύστημα

Όταν φως πέφτει πάνω σε ένα αντικείμενο μπορούν να συμβούν τρία πράγματα: Να ανακλαστεί, να μεταδοθεί ή να απορροφηθεί.




Συνήθως συμβαίνει ένας συνδυασμός δύο ή περισσότερων από τα παραπάνω.

Για παράδειγμα, όταν το φως πέφτει πάνω σε ένα γυαλί, το μεγαλύτερο ποσοστό του μεταδίδεται και έτσι μπορούμε να δούμε πίσω από το γυαλί (και να κατασκοπεύσουμε τους γείτονες). Κάποιο μικρό ποσοστό όμως ανακλάται, γι’ αυτό μπορούμε να δούμε και την αντανάκλασή μας όταν κοιτάμε ένα τζάμι.

Για να καταλάβουμε καλύτερα το αφαιρετικό σύστημα θα ζητήσουμε την βοήθεια ενός φίλου μας ο οποίος είναι λίγο περίεργος και δεν έχει ιδιαίτερη αίσθηση της μόδας, γι’ αυτό κυκλοφορεί (εντελώς εθελοντικά) με μια άσπρη μπλούζα και μια κόκκινη μπέρτα.




Κάτω από τον μεσημεριανό Ήλιο τα χρώματα που βλέπουμε να φοράει είναι ακριβώς αυτά: μια άσπρη μπλούζα και μια κόκκινη μπέρτα.




Αν ο φίλος μας όμως βρεθεί (εντελώς εθελοντικά) σε ένα θεοσκότεινο δωμάτιο και τον φωτίσουμε με μονοχρωματικό κόκκινο φως θα δούμε κάτι διαφορετικό: μια κόκκινη μπλούζα και μια κόκκινη μπέρτα.




Τι συμβαίνει; Είναι η μπλούζα λευκή ή κόκκινη;

Ένα χρωματιστό αντικείμενο έχει ένα συγκεκριμένο χρώμα λόγω των μηκών κύματος τα οποία απορροφά από το φως που πέφτει πάνω του. Αυτό που κάνει, είναι να αφαιρεί συγκεκριμένα μήκη κύματος από το φως και να ανακλά τα υπόλοιπα στα μάτια μας ως το χρώμα το οποίο βλέπουμε. Έτσι λειτουργεί το αφαιρετικό σύστημα.

Η μπλούζα είναι χρωματισμένη με μία ουσία η οποία έχει την ιδιότητα να ανακλά σχεδόν όλα τα χρώματα και έτσι κάτω από τον μεσημεριανό Ήλιο είναι λογικό να μας φαίνεται λευκή.

Όταν όμως λέμε όλα τα χρώματα, εννοούμε όλα τα χρώματα. Στη δεύτερη περίπτωση που φωτίζεται με κόκκινο φως, το κόκκινο φως είναι αυτό που θα ανακλαστεί και έτσι μας δημιουργείται η εντύπωση πως το χρώμα της μπλούζας είναι κόκκινο. Κάτω από πράσινο φως η μπλούζα θα φαινόταν πράσινη. Σε ένα συνδυασμό πράσινου και μπλε φωτός, όπως σωστά μαντεύετε, θα είχαμε μια ροζ-μωβ μπλούζα (για τους σχολαστικούς, αυτό λέγεται ματζέντα).

Για να δούμε τώρα τι γίνεται με την μπέρτα κάτω από το κόκκινο φως. Η μπέρτα είναι χρωματισμένη με μία ουσία η οποία έχει την ιδιότητα να ανακλά τις ακτινοβολίες με μήκη κύματος που αντιστοιχούν στο κόκκινο χρώμα. Τα μήκη κύματος αυτά περιλαμβάνονται στο κόκκινο φως που πέφτει πάνω της, οπότε το χρώμα που βλέπουμε την μπέρτα είναι κόκκινο.

Κάτω από λευκό φως η μπέρτα φαίνεται και πάλι κόκκινη. Λογικό, αφού τα μήκη κύματος που αντανακλά και που αντιστοιχούν στο κόκκινο χρώμα περιέχονται και στο λευκό φως. Τι απέγιναν όμως όλα τα υπόλοιπα μήκη κύματος που αντιστοιχούν στα υπόλοιπα χρώματα; Τα υπόλοιπα μήκη κύματος αφαιρέθηκαν – απορροφήθηκαν από την μπέρτα.

Καταλαβαίνετε τώρα πως λειτουργεί το αφαιρετικό σύστημα; Ένα πορτοκάλι έχει το χαρακτηριστικό του χρώμα γιατί αφαιρεί (απορροφάει) όλα τα υπόλοιπα χρώματα του φωτός και ανακλά μόνο το πορτοκαλί.

Αν φωτίσουμε τώρα την μπέρτα με μια μονοχρωματική πηγή φωτός χρώματος μπλε, μπορείτε να φανταστείτε τι χρώμα θα την δούμε;




Μαύρο! Η μπέρτα δεν μπορεί να ανακλάσει τα μήκη κύματος του μπλε φωτός που σημαίνει ότι με το συγκεκριμένο φως απλά δεν μπορούμε να τη δούμε.

Στο αφαιρετικό σύστημα ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, στο σύστημα των χρωστικών ουσιών, το λευκό δεν είναι κανένα χρώμα. Κανένα χρώμα δεν απορροφάται, όλα ανακλώνται. Το μαύρο από την άλλη, είναι όλα τα χρώματα μαζί. Όλα τα χρώματα απορροφούνται, σχεδόν κανένα δεν ανακλάται.

Και λέω σχεδόν γιατί αν το μαύρο απορροφούσε όλο το φως που πέφτει πάνω του, τότε δεν θα μπορούσαμε να δούμε τα μαύρα αντικείμενα. Στη θέση τους θα υπήρχε ένα μαύρο κενό, έτσι από τη μία δεν θα μπορούσαμε να δούμε τι βρίσκεται πίσω από το αντικείμενο, αλλά από την άλλη δεν θα μπορούσαμε να δούμε και το ίδιο το αντικείμενο (κάτι τέτοιο συμβαίνει με τις μαύρες τρύπες)! Το φως που ανακλούν τα μαύρα αντικείμενα οφείλεται στο ότι η επιφάνεια τους έχει μια μικρή αλλά αναπόφευκτη γυαλάδα, έτσι ανακλούν ελάχιστο φως με πολύ μικρή γωνία. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν διαφορετικές αποχρώσεις του μαύρου, ανάλογα με τη γυαλάδα των επιφανειών των μαύρων αντικειμένων σε μικροσκοπικό επίπεδο.


Ένα ζευγάρι μαύρα παπούτσια και ένα μαξιλάρι από μαύρο βελούδο. Και τα δύο αντικείμενα είναι μαύρα αλλά το βελούδο έχει μικρότερη ανακλαστικότητα. (Πηγές: By Normal Phobic (talk) - self-made, CC BY-SA 2.5 (1),(2))


Ο βασιλιάς των μαύρων, το μαυρυτερότερο μαύρο που μπορούμε να δούμε, είναι μια ουσία που έχει κατασκευασθεί τεχνητά και ονομάζεται vantablack. Είναι τόσο σκοτεινή που δεν μπορείς να ξεχωρίσεις καλά-καλά το σχήμα του αντικειμένου.


To vantablack απορροφάει μέχρι και το 99,965% της ορατής ακτινοβολίας (Πηγή: http://ten24.info/art-with-vantablack/)


Τα βασικά χρώματα του αφαιρετικού συστήματος είναι το κυανό, το ματζέντα και το κίτρινο. Μπορεί να σας φαίνεται περίεργη η επιλογή αυτών των χρωμάτων ως βασικά αλλά είναι γεγονός πως ο συνδυασμός αυτών των τριών χρωστικών μπορεί να δώσει οποιοδήποτε πιθανό χρώμα, αλλά ένα ατελές μαύρο. Για τον λόγο αυτό οι κοινοί inkjet εκτυπωτές παίρνουν δύο ειδών μελάνια: Ένα έγχρωμο, το οποίο περιέχει ίσες ποσότητες κυανού, ματζέντα και κίτρινου, και ένα μαύρο.


Που πηγαίνει η ακτινοβολία που απορροφάτε από τα χρωματιστά αντικείμενα;

Από μικρούς μας μάθαιναν πως η ύλη και η ενέργεια διατηρούνται (τουλάχιστον όσον αφορά την καθημερινή μας ζωή). Τα μήκη κύματος που απορροφούνται από ένα χρωματιστό αντικείμενο δεν θα μπορούσαν να εξαφανίζονται απλά· η ενέργεια τους μετατρέπεται σε θερμότητα. Το καλοκαίρι συνηθίζετε να φοράμε λευκά, αλλά και γενικά ανοιχτά χρώματα, γιατί τα σκούρα απορροφούν μεγαλύτερο κομμάτι των ορατών ακτινοβολιών και έτσι τείνουν να θερμαίνονται περισσότερο – και μαζί μ’ αυτά ζεσταίνεται και αυτός που τυχαίνει να βρίσκεται από κάτω τους.


Τι παίζει με τα χρώματα που φωσφορίζουν;

Είναι ορισμένα χρώματα που ενώ είναι μεταμφιεσμένα σε ένα από τα συνηθισμένα, αν τα παρατηρήσεις λίγο καλύτερα καταλαβαίνεις ότι κάτι τρέχει με την πάρτη τους. Ίσως ένα πορτοκαλί ή ίσως ένα κίτρινο, περισσότερο λαμπρά όμως απ’ ότι θα έπρεπε να είναι. Τι γίνεται; Μοιάζει σαν αυτά τα χρώματα, εκτός από το φως που αντανακλούν από τον Ήλιο, να εκπέμπουν και ένα άλλο φως, δικό τους.


(Πηγή: https://www.aliexpress.com/item/High-Quality-Visibility-Reflective-Safety-Vests-Environmental-Sanitation-Coat-Traffic-Construction/32462821533.html?spm=2114.40010708.4.89.330XRR)


Ε λοιπόν, αυτά τα χρώματα είναι ξεδιάντροποι απατεώνες, γιατί αυτό ακριβώς κάνουν…περίπου! Οι χρωστικές αυτές μπορούν να απορροφήσουν ένα κομμάτι της - αόρατης στα ανθρώπινα μάτια - υπεριώδους ακτινοβολίας από το φως της ημέρας και να τη μετατρέψουν σε ορατό φως στο χρώμα του αντικειμένου που είναι βαμμένο με αυτές.

Το αντικείμενο, έτσι, δεν ανακλά μόνο το φως που του «αναλογεί», αλλά ακτινοβολεί επιπλέουν φως του ίδιου χρώματος, πράγμα που το κάνει να φαίνεται πολύ πιο λαμπρό από το αναμενόμενο. 4

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται φθορισμός και ναι, όπως σωστά μαντεύετε, με βάση αυτό δουλεύουν οι λάμπες φθορισμού.


Οπότε, για να ανακεφαλαιώσουμε. Υπάρχουν δύο συστήματα που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα χρώματα – το προσθετικό σύστημα όταν αναφερόμαστε σε ακτινοβολίες και το αφαιρετικό σύστημα όταν αναφερόμαστε σε χρωστικές ουσίες.

Στο προσθετικό σύστημα, τα χρώματα που βλέπουμε είναι αποτέλεσμα της πρόσθεσης των χρωμάτων των ακτινοβολιών. Η πρόσθεση δύο χρωματιστών ακτινοβολιών δίνει πάντα φως πιο ανοιχτού χρώματος. Τα τρία βασικά χρώματα σε ίσες ποσότητες δημιουργούν το λευκό φως, ενώ αντίθετα, το μαύρο δεν αντιστοιχεί σε κάποιο μήκος κύματος αλλά είναι η έλλειψη φωτός. Τα μάτια μας λειτουργούν με βάση το προσθετικό σύστημα.


(Πηγή: By Bb3cxv - http://en.wikipedia.org/wiki/Image:RGB_illumination.jpg, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3157464)


Στο αφαιρετικό σύστημα, τα χρώματα που βλέπουμε είναι το αποτέλεσμα της αφαίρεσης ορισμένων μηκών κύματος από το λευκό φως. Η πρόσθεση δύο χρωμάτων σε αυτό το σύστημα δίνει πάντα ένα πιο σκούρο χρώμα. Το λευκό στο αφαιρετικό σύστημα είναι η έλλειψη οποιουδήποτε χρώματος ενώ το μαύρο είναι η συνεύρεση όλων των χρωμάτων.


(Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/Subtractive_color)


Είναι τα χρώματα κοινά για όλους;

Τον Φεβρουάριο του 2015 κυκλοφόρησε μια εικόνα η οποία χώρισε το ίντερνετ σε δύο στρατόπεδα 5. Το ένα στρατόπεδο ισχυρίζονταν πως το φόρεμα της επίμαχης φωτογραφίας είναι μπλε και μαύρο, ενώ το άλλο στρατόπεδο πως είναι άσπρο και χρυσό, και με τους δύο όμως να πιστεύουν πως αυτό που βλέπουν οι ίδιοι είναι το σωστό και ότι σίγουρα κάτι πάει στραβά με τους υπόλοιπους. Μια συνηθισμένη ημέρα στο ίντερνετ δηλαδή.


ΕΙΝΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΑ ΑΣΠΡΟ ΚΑΙ ΧΡΥΣΟ ΚΑΙ ΟΠΟΙΟΣ ΔΙΑΦΩΝΕΙ ΣΚΑΣΙΛΑ ΜΟΥ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΔΕΚΑ ΠΑΠΑΓΑΛΟΙ!
(By Source (WP:NFCC#4), Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=45522095)


Για να σας λύσω την απορία, το φόρεμα στην πραγματικότητα είναι μπλε και μαύρο 6. Δεν θα ασχοληθούμε με το γιατί υπάρχει αυτή η διχογνωμία, αλλά κυρίως με το γεγονός ότι, προς μεγάλη μας έκπληξη, υπάρχει.

Τα χρώματα είναι μια λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού και όχι μια θεμελιώδης ιδιότητα των αντικειμένων, όπως πολλές φορές μας κάνει να πιστεύουμε ο ανθρωποκεντρικός τρόπος σκέψης μας (το γιατί βλέπουμε τα συγκεκριμένα μήκη κύματος είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση, στην οποία δίνεται μία σύντομη απάντηση στο άρθρο για το φως). Ένα μήλο δεν είναι κόκκινο εκ φύσεως, είναι κόκκινο γιατί έτσι αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος μας την ακτινοβολία που αντανακλά.

Πολλά έντομα, όπως για παράδειγμα οι πεταλούδες και οι μέλισσες, μπορούν να δουν την υπεριώδη ακτινοβολία, ένα κομμάτι του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που μας είναι εντελώς άγνωστο. Κάποιοι άλλοι οργανισμοί, π.χ. τα φίδια, διαθέτουν κάποιου είδους αισθητήρες που τους επιτρέπουν να ανιχνεύουν τις υπέρυθρες ακτίνες. Αυτό εδώ το περίεργο είδος γαρίδας έχει 16 κύτταρα-φωτοϋποδοχείς, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που έχουν μόνο 3 (θυμηθείτε τα τρία βασικά χρώματα).


Επίσης μπορεί να σε γρονθοκοπήσει μέχρι θανάτου χτυπώντας με μεγαλύτερη ταχύτητα από τις καρατιές του Bruce Lee…


Μπορούν να δουν δέκα φορές περισσότερα χρώματα από τους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένης της υπεριώδους ακτινοβολίας. Οι γαρίδες-mantis βλέπουν έναν τελείως διαφορετικό κόσμο από τον δικό μας, έναν κόσμο που είναι αδύνατο να φανταστούμε.

Είναι το κόκκινο που βλέπω εγώ το ίδιο με το κόκκινο που βλέπεις εσύ; Αυτό είναι, και μάλλον θα παραμείνει, ένα άλυτο μυστήριο. Οι φιλόσοφοι το αποκαλούν qualia: είναι η «ανικανότητα» να περιγράψεις μία αίσθηση. Πως θα μπορούσε να περιγράψει κανείς το κόκκινο; Πως θα μπορούσε να περιγράψει τη θλίψη ή την ικανοποίηση σε κάποιον που δεν τα είχε βιώσει ποτέ;

Είναι αυτό ένα θεμελιώδης πρόβλημα της ανθρώπινης επικοινωνίας; Μήπως αν η γλώσσα μας περιλάμβανε εκατομμύρια και δισεκατομμύρια λέξεις θα μπορούσαμε να περιγράψουμε αυτά που σήμερα αδυνατούμε; Θα μπορούμε άραγε κάποια στιγμή στο μέλλον και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, να μεταδίδουμε εικόνες και συναισθήματα στον συνομιλητή μας κατευθείαν μέσα στο μυαλό του;

Δυστυχώς δεν έχω τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Αισθάνομαι όμως τυχερός που βλέπω ακόμα και αυτά τα ελάχιστα χρώματα που βλέπω. Εμείς οι άνθρωποι, συχνά κάνουμε το λάθος να θεωρούμε ως δεδομένες τις αισθήσεις μας, πως θα μπορούμε όλη μας τη ζωή να βλέπουμε τα χρώματα του ουράνιου τόξου ή να ακούμε την αγαπημένη μας μουσική. Αν και ο καθένας μας μπορεί να βιώνει τα χρώματα διαφορετικά, μας ενώνει το γεγονός ότι μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτά, για τον απέραντο γαλάζιο ουρανό, τα ιδιαίτερα χρώματα κάθε εποχής ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ ΠΟΥ ΡΕΕΙ ΣΤΑ ΣΠΑΘΙΑ ΜΑΣ!





Το άρθρο αυτό αποτελεί το 1ο μέρος μιας σειράς με ερωτήσεις σχετικά με τα χρώματα:

1. Τι είναι τα χρώματα και γιατί τα βλέπουμε;
2. Γιατί ο ουρανός είναι μπλε;
3. Τι χρώμα είναι το νερό;
4. Τι χρώμα είναι το σύμπαν;



Σου αρέσει η Καθημερινή Φυσική; Εγγράψου στο newsletter για να παίρνεις ειδοποίηση με κάθε νέα ανάρτηση (1-2 φορές τον μήνα). Μην ξεχάσεις το email επιβεβαίωσης!

Email:

Θέλεις να βοηθήσεις; Τέλεια! Πήγαινε στη σελίδα Υποστήριξη για να μάθεις πώς.


Περισσότερες πληροφορίες