Ιστορίες Επιστήμης: Η ανακάλυψη του αοράτου
Ο William Herschel και η υπέρυθρη ακτινοβολία
Ο William Herschel (γεννημένος ως Φρίντριχ Βίλχελμ Χέρσελ) δεν ήταν αυτό που τυπικά αποκαλούμε επιστήμονας. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία και μετανάστευσε στην Αγγλία (πριν το Brexit 🇬🇧 🏃 🇪🇺) στα 19 του ως μουσικός σε μια στρατιωτική μπάντα. Στα 34 θεωρούταν ήδη ένας καταξιωμένος μουσικός και συνθέτης με αποτέλεσμα να αποκτήσει το κοινωνικό στάτους που του επέτρεπε να συνδιαλέγεται με την υψηλή κοινωνία της διανόησης και φιλομάθειας της εποχής. Σε μια πρόταση της Wikipedia που μου προκαλεί θυμηδία
Η πνευματική περιέργεια και το ενδιαφέρον του Χέρσελ για τη μουσική τον οδήγησαν τελικά στην αστρονομία.
μαθαίνουμε πως "eventually" ξεκίνησε να διαβάζει βιβλία για τη φιλοσοφία της μουσικής, την αστρονομία, την οπτική και τη μηχανική. Λες και το να μεταπηδήσεις από το πεντάγραμμο στα τηλεσκόπια είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο, κάτι που συμβαίνει συχνά και συνηθίζεται από τους απανταχού μουσικούς. Βέβαια, την εποχή εκείνη μπορεί να ήταν όντως έτσι. Ίσως η μουσική και η αστρονομία να ήταν τα "γαλλικά, πιάνο και μπαλέτο" του 18ου αιώνα. Εν πάση περιπτώσει.
Ο Χέρσελ παρακολούθησε μαθήματα από έναν τοπικό κατασκευαστή κατόπτρων και αφού απέκτησε τα σχετικά εργαλεία κι ένα ικανοποιητικό επίπεδο τεχνογνωσίας, άρχισε να κατασκευάζει τα δικά του τηλεσκόπια. Ήταν τόσο καλός σε αυτό που γρήγορα αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους κατασκευαστές τηλεσκοπίων της εποχής του. Η φήμη του, δε, κορυφώθηκε όταν το 1781 ανακάλυψε τον πλανήτη Ουρανό - γιατί αυτή ήταν η φασούλα τότε, ένας άνθρωπος με τηλεσκόπιο από την αυλή του σπιτιού του μπορούσε να ανακαλύψει καινούργιους πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα. Το γεγονός αυτό αναπόφευκτα κέντρισε το ενδιαφέρον του Βασιλιά της Αγγλίας, ο οποίος αποφάσισε πως ο Χέρσελ από εδώ και στο εξής θα εκτελεί τα καθήκοντα του βασιλικού αστρονόμου με την υπέρογκη αμοιβή των 200 λιρών τον χρόνο και την προϋπόθεση πως θα βρισκόταν στη διάθεση του βασιλιά και της βασιλικής οικογένειας οποιαδήποτε στιγμή επιθυμούσαν να δουν τα άστρα.
Το πέρασμα του Χέρσελ από την αστρονομία στη μελέτη του φωτός ήταν μια τυχαία παρέκκλιση από την προσπάθειά του να βρει το καλύτερο χρώμα φίλτρου που θα του επέτρεπε να βλέπει τον Ήλιο με ασφάλεια. Ο Χέρσελ παρατηρούσε την επιφάνεια του Ήλιου για χρόνια και το να μπορέσει να μελετήσει της ηλιακές κηλίδες με ένα μεγάλο τηλεσκόπιο χωρίς να προκαλέσει σοβαρή ζημιά στα μάτια του αποτελούσε για καιρό μια πρόκληση. Μέσα από πειράματα με διαφορετικούς συνδυασμούς χρωματιστού και σκουρόχρωμου γυαλιού, ο Χέρσελ παρατήρησε, όπως ο ίδιος αναφέρει:
Αυτό που μου φάνηκε αξιοσημείωτο ήταν ότι, όταν χρησιμοποιούσα κάποια από αυτά [τα φίλτρα], ένιωθα μια αίσθηση θερμότητας, αν και είχα ελάχιστο φως, ενώ άλλα μου έδιναν πολύ φως, με ελάχιστη αίσθηση θερμότητας.
Αυτή η παρατήρηση οδήγησε στη σκέψη ότι τα διάφορα χρώματα μπορεί, σύμφωνα με τα λόγια του Χέρσελ, "να έχουν τη δύναμη να θερμαίνουν σώματα πολύ άνισα κατανεμημένη μεταξύ τους". Άρα, σκέφτηκε, αν η θερμαντική δύναμη είναι άνισα κατανεμημένη, θα μπορούσε να ισχύει το ίδιο και για τη φωτιστική δύναμη. Θα μπορούσε, δηλαδή, να υπάρχει ένα χρώμα που επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή όραση και μάλιστα αυτό θα μπορούσε να είναι διαφορετικό από εκείνο που επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή θέρμανση. Αν μπορούσε να ανακαλύψει ποιο είναι ποιο θα τον βοηθούσε να βρει το καλύτερο φίλτρο για την παρατήρηση του Ήλιου.
Κατασκεύασε, λοιπόν, ένα όργανο για να ελέγξει την υπόθεσή του. Αυτό το όργανο σήμερα το ονομάζουμε φασματόμετρο, μετράει της έντασης της ακτινοβολίας σε διαφορετικά μήκη κύματος. Η κατασκευή του αποτελούνταν από τρία κομμάτια: Ένα πρίσμα μπροστά από ένα παράθυρο που διαχωρίζει το ηλιακό φως στα επιμέρους χρώματά του. Ένα μικρό χαρτόνι με μια σχισμή αρκετά μικρή ώστε να περνάει ένα μόνο χρώμα και τρία θερμόμετρα υδραργύρου. Το πρώτο θερμόμετρο το τοποθέτησε κάτω από τη σχισμή για να μετρήσει τη θερμοκρασία του κάθε χρώματος. Το δεύτερο το τοποθέτησε κάτω από το χαρτόνι αλλά στη σκιά για να μετρήσει ποιος-ξέρει-τι και το τρίτο το κράτησε κάπου εκτός της πειραματικής του διάταξης για να μετράει τη θερμοκρασία του χώρου.
Μια (υποθέτω) ηλιόλουστη μέρα ο Χέρσελ ξεκίνησε μεθοδικά της μετρήσεις του. Σύγκρινε πρώτα τα θερμόμετρα σε συνθήκες περιβάλλοντος για να καθορίσει το σημείο αναφοράς. Σήμερα γκρινιάζω πως κρυώνω εάν το σπίτι μου πέφτει κάτω από τους 19 βαθμούς Κελσίου όμως το δωμάτιο του Χέρσελ βρισκόταν στους 43,5 βαθμούς Φαρενάιτ - ήτοι στους 6 βαθμούς Κελσίου 🥶. Στη συνέχεια τοποθέτησε το ένα από τα τρία θερμόμετρα κάτω από τη σχισμή και, ξεκινώντας με το κόκκινο χρώμα, πήρε μια σειρά μετρήσεων. Το ιώδες φως αύξανε τη μέτρηση του θερμομέτρου κατά μέσο όρο 2 βαθμούς Φαρενάιτ. Το πράσινο κατά περίπου 3,25 βαθμούς και το κόκκινο κατά 6,87.
Από αυτά τα δεδομένα, ο Herschel θεώρησε ότι είχε αποδείξει την υπόθεσή του σχετικά με την άνιση κατανομή της θερμότητας και μπορούσε πλέον να προχωρήσει στο πείραμα της φωτεινότητας. Ανέφερε στο αρχικό του συμπέρασμα:
Πράγμα που αποδεικνύει ότι η θερμαντική δύναμη των πρισματικών χρωμάτων απέχει πολύ από το να είναι ισομερώς κατανεμημένη και ότι οι κόκκινες ακτίνες είναι κυρίως εξέχουσες από αυτή την άποψη.
Για να βρει τη μέγιστη δυνατή φωτεινότητα, έστρεψε τα χρώματα πάνω σε μια ποικιλία μικρών αντικειμένων τα οποία έβλεπε μέσα από ένα μικροσκόπιο. Από τη φωτεινότητα και την ευκρίνεια όσων έβλεπε, ήλπιζε να κρίνει τη σχετική φωτεινότητα. Κυριολεκτικά, εκτίμηση με το μάτι. Μη βιαστείτε να γελάσετε όμως γιατί, αφού εκτέλεσε 10 ξεχωριστά πειράματα με αντικείμενα που έβλεπε με διαφορετικά χρώματα, κατέληξε στο εξής συμπέρασμα:
Το μέγιστο του φωτισμού βρίσκεται στο πιο φωτεινό κίτρινο ή στο πιο ανοιχτό πράσινο. Το ίδιο το πράσινο είναι σχεδόν εξίσου φωτεινό με το κίτρινο - αλλά, από το πλήρες βαθύ πράσινο, η φωτιστική ισχύς μειώνεται πολύ αισθητά.
Η παρατήρηση αυτή είναι αξιοσημείωτη. Το κίτρινο-πράσινο βρίσκεται κοντά στο μήκος κύματος όπου η ακτινοβολία του Ήλιου είναι μέγιστη και είναι ακριβώς εκεί όπου η ευαισθησία του ματιού είναι μεγαλύτερη! William Herschel - Haters, 1-0 😎.
Έχοντας αποδείξει πως τόσο η θερμότητα όσο και η φωτεινότητα δεν κατανέμονται ισάξια στα επιμέρους χρώματα, θα έπρεπε να είναι έτοιμος να προχωρήσει στην εφαρμογή των συμπερασμάτων του για την κατασκευή του ιδανικού φίλτρου παρατήρησης του Ήλιου. Αλλά κάτι φαίνεται να τον έτρωγε, κάτι στις μετρήσεις της θερμοκρασίας τον ενοχλούσε. Από την αρχή υπέθεσε πως η θερμοκρασία κάθε χρώματος θα ήταν διαφορετική όμως οι μετρήσεις έδειχναν και κάτι ακόμα: Μία ανοδική τάση αντί για κορυφή. Η θερμότητα ήταν μεγαλύτερη στο κόκκινο χρώμα αλλά η καμπύλη δεν φαινόταν να φτάνει σε μέγιστο στο ορατό φάσμα. Αντίθετα, οι μετρήσεις φαίνονταν να δείχνουν κάπου στη σκοτεινή περιοχή πέρα από το κόκκινο. Αισθάνθηκε, ίσως, υποχρεωμένος να εξερευνήσει αυτή την τάση (η οποία, βέβαια, ήταν λαθεμένη παρόλο που τον οδήγησε σε κάποια σωστά συμπεράσματα!)
Ομοίως συμπεραίνω ότι το πλήρες κόκκινο υπολείπεται ακόμη του μέγιστου της θερμότητας- το οποίο ίσως βρίσκεται ακόμη και λίγο πέρα από την ορατή διάθλαση. Στην περίπτωση αυτή, η ακτινοβολούμενη θερμότητα θα αποτελείται, τουλάχιστον εν μέρει, αν όχι κυρίως, αν μου επιτραπεί η έκφραση, από αόρατο φως - δηλαδή από ακτίνες που προέρχονται από τον ήλιο, οι οποίες έχουν τέτοια ορμή ώστε να είναι ακατάλληλες για την όραση.
Εάν σας φαίνεται περίεργο ότι μιλάει για ορμή, πρέπει να θυμηθούμε πως εκείνη την περίοδο η κυρίαρχη εικόνα που είχαν οι άνθρωποι για το φως, διατυπωμένη από την απόλυτη αυθεντία της εποχής - τον Isaac Newton - ήταν πως πρόκειται για μικροσκοπικά σωματίδια που ταξιδεύουν σε ευθεία γραμμή. Το οποίο σήμερα γνωρίζουμε πως πλησιάζει αρκετά την πραγματικότητα αλλά σε εκείνη τη φάση δεν είχαν τον τρόπο να ξέρουν κάτι τέτοιο.
Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα εκτείνεται από τις ακτίνες γάμα (των οποίων τα μήκη κύματος μπορεί να είναι μικρότερα από το πλάτος ενός ατόμου) έως τα ραδιοκύματα (των οποίων τα μήκη κύματος μπορεί να φτάσουν τα χιλιάδες χιλιόμετρα). Από αυτό το φάσμα, είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε άμεσα την ακτινοβολία μόνο από δύο μικρές ζώνες. Τα μάτια μας βλέπουν το ορατό φως, το οποίο καταλαμβάνει μια στενή λωρίδα μηκών κύματος από 0,4 έως 0,7 μικρόμετρα, με κέντρο περίπου εκεί όπου η ακτινοβολία του Ήλιου βρίσκεται στο μέγιστο, και το δέρμα μας αισθάνεται θερμότητα κυρίως από τις υπέρυθρες ακτίνες, οι οποίες καλύπτουν το εύρος των μηκών κύματος μεταξύ φωτός και μικροκυμάτων, μέχρι περίπου 1.000 μικρόμετρα.
Αυτά, βέβαια, τα γνωρίζουμε σήμερα. Τον 18ο αιώνα δεν ήταν περίεργο να θεωρείς πως το ορατό φως και οι υπέρυθρες ακτίνες ήταν δύο διαφορετικά πράγματα. Πρώτα απ' όλα επειδή βιώνονται διαφορετικά. Βλέπουμε το ορατό φως, αντιλαμβανόμενοι τα διαφορετικά μήκη κύματος ως διαφορετικά χρώματα, αλλά αισθανόμαστε την υπέρυθρη ακτινοβολία μόνο ως ζεστασιά. Δεύτερον, το ορατό φως και οι υπέρυθρες ακτίνες συχνά συναντιούνται μαζί (σε μια φωτιά, για παράδειγμα) αλλά όχι πάντα. Οι υπέρυθρες ακτίνες ενίοτε βρίσκονται μόνες τους: Μπορούμε να αισθανθούμε τη θερμότητα μιας ηλεκτρικής κουβέρτας χωρίς να μπορούμε να τη δούμε.
Δεν ήταν, βέβαια, η ύπαρξη των αόρατων ακτίνων που κέντρισε το ενδιαφέρον του Χέρσελ αλλά αυτό που φαίνεται να τον γοήτευε ήταν οι ιδιότητες αυτών των ακτίνων. Καταλάβαινε ότι το "αόρατο φως" είχε τις ίδιες οπτικές ιδιότητες της διάθλασης και της διάχυσης με το ορατό φως.
Πρέπει τώρα να παρατηρήσω, ότι τα προηγούμενα πειράματά μου βεβαιώνουν πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι η ακτινοβολούμενη θερμότητα, καθώς και το φως, είτε πρόκειται για τους ίδιους είτε για διαφορετικούς παράγοντες, δεν μπορεί μόνο να διαθλαστεί, αλλά υπόκειται επίσης στους νόμους της διασποράς που προκύπτουν από τη διαφορετική διαθλαστικότητά της.
Αν το ορατό και αόρατο φως έχουν τις ίδιες οπτικές ιδιότητες, αν παρουσιάζουν την ίδια συμπεριφορά στις αλληλεπιδράσεις τους με την ύλη, μήπως αυτό υποδηλώνει ότι πρόκειται για το ίδιο πράγμα; Ο ίδιος σημειώνει:
Δεν μπορεί αυτό να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα, ότι η ακτινοβολούμενη θερμότητα αποτελείται από σωματίδια φωτός ενός ορισμένου εύρους ορμών, και το οποίο εύρος ορμών μπορεί να εκτείνεται λίγο μακρύτερα, εκατέρωθεν της διαθλαστικότητας, απ' ό,τι του φωτός;
Ξεκίνησε το δεύτερο πείραμά του τροποποιώντας ελαφρώς το φασματόμετρο ώστε να λαμβάνει μετρήσεις θερμοκρασίας στην σκοτεινή περιοχή, πέρα από το κόκκινο.
Ακολούθησε την ανοδική τάση της θερμοκρασίας μέχρι το μέγιστό της και πέρα από αυτό και, σε ένα κλίμα συγκρατημένου ενθουσιασμού και απολύτως πετυχημένης εφαρμογής του ξυραφιού του Όκαμ, έγραψε:
Εν κατακλείδι, αν ονομάζουμε φως τις ακτίνες που φωτίζουν τα αντικείμενα και ακτινοβολούμενη θερμότητα τις ακτίνες που θερμαίνουν τα σώματα, μπορεί να διερωτηθεί κανείς, αν το φως διαφέρει ουσιαστικά από την ακτινοβολούμενη θερμότητα; Στην απάντηση αυτή θα πρότεινα, ότι δεν μας επιτρέπεται, από τους κανόνες της φιλοσοφίας, να δεχτούμε δύο διαφορετικές αιτίες για να εξηγήσουμε ορισμένα αποτελέσματα, αν αυτά μπορούν να εξηγηθούν από μία.
Δυστυχώς, στη συνέχεια τα πράγματα δεν πήγαν πολύ καλά. Ενώ η φήμη του Χέρσελ ως αστρονόμου πιθανώς συνέβαλε στο να εξασφαλισθεί ότι οι εργασίες του τύχαιναν ευνοϊκής υποδοχής από τους περισσότερους επιστήμονες, κάποιοι διαφώνησαν έντονα με τα συμπεράσματά του. Ένας από αυτούς φαίνεται να ήταν ο John Leslie, η κατεξοχήν αυθεντία εκείνης της εποχής στην τομέα της θερμότητας. Η κριτική που δέχθηκε ο Χέρσελ δεν επιβράδυνε τα πειράματά του, όμως φαίνεται να τον επηρέασε καθώς η έμφασή του άλλαξε από την εύρεση στοιχείων που υποστήριζαν την ομοιότητα μεταξύ του φωτός και της "ακτινοβολούμενης θερμότητας" σε αυτά που υποστήριζαν τη διαφορά τους.
Σε περισσότερα από 200 πειράματα, κατέγραψε υπομονετικά και σχολαστικά τα δεδομένα του χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμη πηγή φωτισμού, η οποία προβαλλόταν μέσα από διαφορετικούς συνδυασμούς κατόπτρων, πρισμάτων και φακών. Επιβεβαίωσε ξανά και ξανά, με κάθε τρόπο που μπορούσε να δοκιμάσει, ότι το φως και η ακτινοβολούμενη θερμότητα έχουν τις ίδιες οπτικές ιδιότητες. Όμως, ο ξέφρενος ρυθμός των πειραμάτων του ίσως να τον έκανε να χάσει ή να παρερμηνεύσει τις αιτιακές συνδέσεις, ιδίως αφότου άρχισε να αναζητά διαφορές αντί για ομοιότητες. Έκανε ένα λεπτομερές πείραμα που έδειξε ότι η εστιακή απόσταση ενός διαθλαστικού συγκλίνοντος φακού ήταν μεγαλύτερη για την υπέρυθρη ακτινοβολία απ’ ό,τι για το ορατό φως, χωρίς να συνειδητοποιήσει ότι η διαφορά στην εστιακή απόσταση προκαλείται από την ίδια διασπορά με αυτή ενός πρίσματος. Μέτρησε τα αποτελέσματα της σκέδασης και διαπίστωσε, σωστά, ότι το ορατό φως σκεδάζεται περισσότερο από το υπέρυθρο. Απέδωσε, όμως, τη διαφορά αυτή στο ότι το ορατό και το υπέρυθρο φως έχουν τελικά διαφορετική φύση, και δε θεώρησε πως είναι απόδειξη παρόμοιας συμπεριφοράς σε διαφορετική αλληλεπίδραση με την ύλη (καθώς η σκέδαση εξαρτάται από το μήκος κύματος).
Ο Χέρσελ δεν είχε τη διορατικότητα ενός επιστήμονα όσον αφορά τις αιτίες αυτών των φαινομένων και είχε περιορισμένη ικανότητα να διατυπώσει μαθηματικές περιγραφές των ευρημάτων του. Τα δυνατά του σημεία ήταν η πρακτική του γνώση της οπτικής σε συνδυασμό με τη δεξιοτεχνία στην κατασκευή των οργάνων και η παρατηρητικότητά του.
Τελικά, σε μια προσπάθεια ίσως να κλείσει την αναζήτησή του με κάποιο συμπέρασμα, έγραψε:
Δε φαίνεται ότι η φύση συνηθίζει να χρησιμοποιεί τον ίδιο μηχανισμό σε παραπάνω από μία από τις αισθήσεις μας. Δείτε τις δονήσεις του αέρα που παράγουν τον ήχο. Τις εκροές που ενίοτε μυρίζουν. Τα σωματίδια που παράγουν τη γεύση. Την αντίσταση ή τις απωθητικές δυνάμεις που επηρεάζουν την αφή. Όλα αυτά είναι προφανώς κατάλληλα για τα αντίστοιχα αισθητήρια όργανά τους. Πρέπει τότε εδώ, αντιθέτως, να υποθέσουμε πως ο ίδιος μηχανισμός κρύβεται πίσω από διαφορετικές αισθήσεις, όπως οι λεπτές αντιλήψεις της όρασης, και η πιο χονδροειδής απ' όλες, ικανή να ανιχνευθεί από τα πιο άξεστα μέρη του σώματός μας, όταν εκτίθενται στη θερμότητα;
Ειλικρινά δεν ξέρω γιατί τραμπουκίζει την αίσθηση της θερμότητας με αυτόν τον τρόπο. Θεωρούσε τον εαυτό του πολύ εκλεπτυσμένο γι' αυτή; Ίσως γι' αυτό είχε το δωμάτιό του στους 6 βαθμούς Φαρενάιτ.
Σε κάθε περίπτωση, ο Χέρσελ είχε πετύχει περισσότερα από όσα ο ίδιος ή οποιοσδήποτε σύγχρονος του είχε συνειδητοποιήσει. Ανακάλυψε ότι η υπέρυθρη ακτινοβολία έχει τις ίδιες οπτικές ιδιότητες με το ορατό φως. Επιβεβαίωσε την υπόθεσή του ότι η θερμότητα δεν κατανέμεται εξίσου σε όλο το φάσμα. Πραγματοποίησε την πρώτη μέτρηση της φασματικής ισχύος από το ορατό έως το υπέρυθρο και διαπίστωσε ότι πρόκειται για μια ομαλή, συνεχή καμπύλη. Η σημερινή μας κατανόηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας αναπτύχθηκε από τις απλές μετρήσεις του Χέρσελ για τη θερμοκρασία του ηλιακού φωτός μέχρι την ενοποίηση του ηλεκτρομαγνητισμού με μαθηματικά από τον James Clerk Maxwell το 1861 και, τελικά, μέχρι τη διατύπωση της κβαντικής θεωρίας από τον Max Planck το 1900. Ο Χέρσελ δεν μπόρεσε να αποδείξει οριστικά ότι το φως και η "ακτινοβολούμενη θερμότητα" είναι το ίδιο πράγμα, όμως τα πειράματά του παρείχαν πολύ ισχυρές αποδείξεις και αποτέλεσαν το πρώτο σκαλοπάτι, πάνω στο οποίο πάτησαν για να συνεχίσουν όλοι οι υπόλοιποι.
Η ιστορία των πειραμάτων του Χέρσελ είναι αυτή του ρόλου της ανθρώπινης αντίληψης στην επιστημονική ανακάλυψη καθώς και της σύγκρουσης μεταξύ συμβατικών πεποιθήσεων και εννοιών που δεν έχουν ξανασυναντηθεί. Μπορεί να μην το κατάλαβε ποτέ, όμως αυτό που ανακάλυψε ο Χέρσελ ήταν πιο διακριτικό από την ύπαρξη της αόρατης ακτινοβολίας. Βρήκε την πρώτη αδιάσειστη ένδειξη πως το φως και οι υπέρυθρες ακτίνες είναι εκφάνσεις του ίδιου φαινομένου, αυτό που αποκαλούμε σήμερα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Μέσα από μια σειρά απλών πειραμάτων, ο Χέρσελ βρήκε το πρώτο κομμάτι του παζλ σε ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της φυσικής που χρειάστηκε τουλάχιστον έναν ακόμη αιώνα για να λυθεί, αυτό της φύσης του φωτός. Ίσως το τέλος είναι κάπως anti-climactic αλλά ποιος είπε πως η ζωή, και δη η επιστήμη, είναι σαν τις ταινίες της Marvel;
Βασισμένο στο άρθρο του American Scientist, Herschel and the puzzle of infrared
Αν έχετε χρόνο να δείτε μόνο ένα βίντεο αυτές τις μέρες, θα πρότεινα να δείτε αυτό.
Ο Alan Becker και η ομάδα του (ο Alan Becker είναι ο ορίτζιναλ δημιουργός του "Animator vs Animation" βίντεο, το μακρινό 2006) κατάφεραν να χωρέσουν σχεδόν όλη τη φυσική που έχουμε ανακαλύψει μέσα σε 16 λεπτά. Το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς καλό... Είναι αριστουργηματικό. Ένα πραγματικό έπος. Σε πολλά σημεία απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις στη φυσική για να καταλάβεις τι συμβαίνει και είναι τόσο πολυεπίπεδο που για κάθε ένα από τα δεκαέξι του λεπτά θα μπορούσαν να υπάρχουν επιπλέον 30 λεπτά επεξηγήσεις. Σταματάω το fanboying. Να το δείτε.
Αν έχετε χρόνο να δείτε κι ένα δεύτερο βίντεο, ο Malik Elassal, ένας νέος (και κατά την άποψή μου ανερχόμενος) κωμικός, έχει να προσφέρει άφθονο φρέσκο και ανατρεπτικό χιούμορ από μια σκοπιά που σίγουρα μας λείπει απ’ τη ζωή μας.
Σε κάποιο παλιότερο newsletter είχα μοιραστεί τον Kiffness και το τραγούδι του με τη μοναχική γάτα. Τώρα υπάρχει και σε live. Αν κάτι λατρεύω στους ανθρώπους, είναι η ικανότητα να μην παίρνουν τον εαυτό τους στα σοβαρά.
Ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα σχετικά με τους "πολέμους της κουλτούρας" στο εσωτερικό των συντηρητικών παρατάξεων.
Έχετε ακούσει για το νέο νομοσχέδιο που αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες; Μάλλον έχετε ακούσει. Η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής (της οποίας την ύπαρξη αγνοούσα παντελώς) φαίνεται να έχει κάποιες, λογικές, ενστάσεις.
Την περασμένη εβδομάδα, που λέτε, ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA. Τι είναι αυτό το PISA πιθανόν να αναρωτηθείτε και πώς να σας αδικήσω. Κι εγώ, αν και είχα μια αφηρημένη ιδέα για την ύπαρξή του, ομολογώ πως γνώριζα ελάχιστα. Πέρα από τις ειδήσεις που παίζουν την ημέρα δημοσίευσης των αποτελεσμάτων, διαχρονικά το θέμα περνάει στη χώρα μας σχετικά απαρατήρητο - ίσως γιατί κάθε φορά η Ελλάδα βρίσκετε κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο και στον πάτο της λίστας με τις χώρες του ΟΟΣΑ.
Τώρα, τα αποτελέσματα αυτά σηκώνουν πολύ ανάλυση και πολλή κουβέντα που όμως εγώ ίσως δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να κάνει. Συγκέντρωσα όμως μερικά λινκς για να διαβάσετε.
Τα Αποτελέσματα Της PISA 2022 Δεν Είναι Καλά.
Πέφτοντας από τον πύργο της PISA
Έλληνες μαθητές: Δυσκολεύονται σε βασικές πράξεις και απλά κείμενα
Ο φίλος Στέλιος Ανατολίτης έχει επίσης άποψη επί του θέματος.
Και τέλος, τι συνέβη πια στην OpenAI με όλο το δράμα που εξελίχθηκε τον προηγούμενο μήνα για την απόλυση του CEO, Sam Altman; Αυτό το άρθρο ίσως δίνει κάποιες απαντήσεις. Το μέλλον μας εξαρτάται από ένα μάτσο λομπίστες και ζάμπλουτους δισεκατομμυριούχους που ζουν μέσα στον μικρόκοσμό τους 🤡.