Τι είναι τα ζώδια;
Δεν είναι γνωστοί οι ακριβείς λόγοι που ευνόησαν την ανάπτυξη της αστρολογίας. Θα μπορούσε ίσως να οφείλεται στο ότι οι αρχαίοι λαοί γνώριζαν πως ο Ήλιος, και σε μικρότερη έκταση η Σελήνη, επηρεάζουν τα γεγονότα στη Γη: τα φαινόμενα της μέρας και της νύχτας, των εποχών, των παλιρροιών κ.τ.λ., είναι σ’ όλους ορατά. Ο Ήλιος και η Σελήνη θεωρούνταν θεότητες, γιατί όχι τότε και οι άλλοι πλανήτες; Οι άνθρωποι προσπάθησαν να βγάλουν κάποιο νόημα από τον ουρανό και να τον συσχετίσουν με τις ζωές τους.
Στην αρχή η διαφορά μεταξύ αστρονομίας και αστρολογίας ήταν μικρή. Μάλιστα, μερικοί γνωστοί αστρονόμοι των παλαιών χρόνων, όπως ο Tycho Brahe και ο Johannes Keppler, κέρδιζαν χρήματα γράφοντας ωροσκόπια για βασιλιάδες και βασίλισσες.
Η αστρονομία και η αστρολογία διαχωρίστηκαν κατά το διάστημα μεταξύ του 17ου και 19ου αιώνα και ως αφετηρία αυτού του γεγονότος πολλοί θεωρούν το έργο του Νικόλαου Κοπέρνικου.
Σε περίπτωση που τόσα χρόνια ζούσες σε κάποια σπηλιά και δεν γνωρίζεις τι είναι η αστρολογία, αστρολογία ονομάζεται το σύνολο των πεποιθήσεων και συστημάτων τα οποία ισχυρίζονται πως η φαινόμενη θέση διάφορων ουράνιων σωμάτων επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων. Η φυσική επιστήμη που μελετά τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων (αστέρων, πλανητών, δορυφόρων και τα συναφή) ονομάζεται αστρονομία.
Τα ζώδια είναι οι αστερισμοί πάνω στην ουράνια σφαίρα που διασταυρώνονται με την ετήσια τροχιά του Ήλιου, την εκλειπτική.
Ώπα, περίμενε! Πολλοί όροι μαζεμένοι σε μια πρόταση. Ας τα πάρουμε ένα-ένα.
Το άρθρο αυτό είναι μεγάλο. Για να είναι πιο εύκολο στην ανάγνωση προσπάθησα να το χωρίσω σε επιμέρους κομμάτια.
4. Γιατί πιθανότατα δεν είσαι το ζώδιο που νομίζεις ότι είσαι
5. Επηρεάζουν τα ζώδια την καθημερινότητα μας;
6. Οι τέσσερις Θεμελιώδεις Δυνάμεις της Φύσης
8. Στατιστικές μελέτες και πειράματα
10. «Δεν πιστεύω στα ζώδια…αλλά καμιά φορά βγαίνουν!»
12. TL; DR
Βαριέσαι να διαβάσεις όλο το άρθρο; Έχω μεριμνήσει και για σένα και ας μη με αγαπάς! Αν πας στο τέλος υπάρχει μια περίληψη με τα σημαντικότερα μέρη του άρθρου (Too Long; Didn’t Read). Ή μπορείς να δεις τα βίντεο που κάναμε σε συνεργασία με τον The Mad Scientist. Θα το βρεις και αυτό στο τέλος.
Τι είναι η ουράνια σφαίρα;
Φαντάσου μια τεράστια σφαίρα με ακτίνα πολλών χιλιάδων χιλιομέτρων στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η Γη. Φαντάσου τώρα ότι ο ουρανός που βλέπεις το βράδυ είναι το εσωτερικό αυτής της σφαίρας. Όλα τα αστέρια, οι πλανήτες, η Σελήνη και ο Ήλιος είναι αποτυπωμένα πάνω στην επιφάνεια της σφαίρας, σαν να παρακολουθείς μια προβολή σε πλανητάριο. Αυτή είναι η ουράνια σφαίρα. Ο βόρειος και νότιος πόλος, καθώς και ο ισημερινός της ουράνιας σφαίρας είναι προεκτάσεις των αντίστοιχων γήινων.
Αν θεωρήσουμε ότι η Γη είναι ακίνητη ενώ η ουράνια σφαίρα περιστρέφεται, όλα τα ουράνια σώματα φαίνεται σαν να κινούνται διαγράφοντας κυκλικές τροχιές. Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα, αφού όλοι ξέρουμε πως η Γη είναι αυτή που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της, ενώ τα αστέρια που μπορούμε να δούμε το βράδυ βρίσκονται τόσο πολύ μακριά που πρακτικά είναι ακίνητα.
Πηγή: http://www.opencourse.info/astronomy/introduction/02.motion_stars_sun/
Αυτή ήταν και η βάση του γεωκεντρικού μοντέλου. Εν έτη 2017 μπορεί να μας φαίνεται εντελώς αυτονόητο πως η Γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος, ωστόσο πριν από μερικά χιλιάδες χρόνια αυτό ήταν το μόνο λογικό συμπέρασμα που οι άνθρωποι μπορούσαν να βγάλουν κοιτώντας τον ουρανό: η Γη είναι ακίνητη, αγέλαστη, αμίλητη και ο Ήλιος εκτελεί μια περιφορά γύρω της κάθε 24 ώρες.
Το γεωκεντρικό μοντέλο έδινε αρκετά ικανοποιητικά αποτελέσματα γι’ αυτό και δεν υπήρξε σθεναρή αμφισβήτηση του μέχρι τον 17ο αιώνα, σε συνδυασμό βέβαια με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της εποχής που ήθελαν τη Γη, και ειδικά τον άνθρωπο, στο κέντρο του κόσμου. 1
Τι είναι η εκλειπτική;
Η τροχιά του Ήλιου σε διάστημα ενός χρόνου όπως αποτυπώνεται πάνω στην ουράνια σφαίρα, ονομάζεται εκλειπτική. Ο άξονας περιστροφής της Γης όμως (η φανταστική γραμμή από τον βόρειο στον νότιο πόλο γύρω από την οποία η Γη περιστρέφεται δηλαδή) έχει μια κλίση περίπου 23.4 μοίρες ως προς την κάθετο στο επίπεδο της τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο, γι’ αυτό και η εκλειπτική έχει την ίδια κλίση ως προς τον ισημερινό της ουράνιας σφαίρας. Η κλίση του άξονα της Γης προκαλεί και τις εποχές όπως τις ξέρουμε!
Οι παρακάτω εικόνες τα κάνουν όλα αυτά λίγο πιο κατανοητά.
Τι είναι τα ζώδια;
Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) έχει κατατάξει όλα τα αστέρια που μπορούμε να δούμε (είτε με γυμνό μάτι, είτε με άλλα μέσα) σε 88 αστερισμούς, φτιάχνοντας έτσι έναν χάρτη της ουράνιας σφαίρας 2. Ακόμη και ένας αστέρας που μπορεί να ανακαλυφθεί σήμερα θα ομαδοποιηθεί στον κοντινότερο αστερισμό του, έτσι οι 88 αστερισμοί καλύπτουν κάθε γωνιά του ουρανού…αν και οι σφαίρες δεν έχουν γωνίες.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως η ομαδοποίηση των αστεριών έγινε εντελώς αυθαίρετα από τους ανθρώπους. Οι 88 αστερισμοί θα μπορούσαν να είναι 108, 56, 42 ή οποιοδήποτε άλλο νούμερο! Οι αστέρες που ανήκουν σε έναν αστερισμό στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους αφού απέχουν δεκάδες και εκατοντάδες έτη φωτός ο ένας απ’ τον άλλον.
Τα ζώδια είναι οι αστερισμοί μέσα από τους οποίους περνάει η εκλειπτική. Όταν ο Ήλιος φαίνεται να περνάει μέσα από έναν ζωδιακό αστερισμό, οι άνθρωποι λένε πως είναι o μήνας του συγκεκριμένου ζωδίου – αν και ο αστερισμός αυτός είναι ο μόνος που δεν φαίνεται από κανένα σημείο της Γης αφού ανατέλλει και δύει μαζί με τον Ήλιο.
Η έκταση του κάθε ζωδιακού αστερισμού όμως είναι διαφορετική, γι’ αυτό και το χρονικό διάστημα που ο Ήλιος μένει σε ένα ζώδιο είναι διαφορετικό για το καθένα και σίγουρα δεν είναι για όλα ίσο με ένα μήνα!
Οι παρατηρητικοί θα πρόσεξαν πως οι αστερισμοί που διασταυρώνονται με την εκλειπτική είναι 13 και όχι 12. Ο Ήλιος παραμένει στο 13ο ζώδιο, τον Οφιούχο, για πολύ περισσότερες μέρες από τον Σκορπιό, αλλά για κάποιον άγνωστο λόγο οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι και Έλληνες αστρολόγοι τον άφησαν έξω από το αστρολογικό παιχνίδι. Οι ίδιοι, αποφάσισαν να χωρίσουν τον ζωδιακό κύκλο σε 12 ισομερή κομμάτια των 30 μοιρών, έτσι ώστε το κάθε ζώδιο να διαρκεί περίπου 30 ημέρες.
Ζώδιο Ημερομηνία Αιγόκερως 20 Ιαν - 16 Φεβ Υδροχόος 17 Φεβ - 11 Μαρ Ιχθύες 12 Μαρ - 18 Απρ Κριός 19 Απρ - 14 Μαϊ Ταύρος 15 Μαϊ - 21 Ιουν Δίδυμοι 22 Ιουν - 20 Ιουλ Καρκίνος 21 Ιουλ - 10 Αυγ Λέων 11 Αυγ - 16 Σεπ Παρθένος 17 Σεπ - 31 Οκτ Ζυγός 1 Νοε - 23 Νοε Σκορπιός 24 Νοε - 30 Νοε Οφιούχος 31 Νοε - 18 Δεκ Τοξότης 19 Δεκ - 19 Ιαν
Οι σημερινές ημερομηνίες των ζωδίων.
Οι τροχιές των ορατών με γυμνό μάτι πλανητών και της Σελήνης βρίσκονται πολύ κοντά στην εκλειπτική και έτσι περνάνε και αυτοί, όπως και ο Ήλιος, από τα 13 ζώδια. Κάποιοι πλανήτες όμως περνάνε από ακόμα περισσότερους αστερισμούς, π.χ. η Αφροδίτη περνάει συνολικά από 25! Αν και μερικοί από αυτούς τους αστερισμούς επισκέπτονται αρκετά σπάνια από τους πλανήτες, θα μπορούσαμε ίσως να τους συμπεριλάβουμε στα ζώδια. Ενδεικτικά, κάποιοι απ' αυτούς είναι ο αστερισμός του Κήτους, του Ωρίωνα και του Εξάντα. 3
Από εδώ και πέρα λοιπόν, δηλώνω Εξάντας. Ακούγεται πιο σκληρό από τον Παρθένο.
Γιατί πιθανότατα δεν είσαι το ζώδιο που νομίζεις ότι είσαι
Εκτός από την περιστροφή γύρω από τον εαυτό της και την περιφορά γύρω από τον Ήλιο, η Γη εκτελεί άλλες 5 κινήσεις...τουλάχιστον. Μία από αυτές είναι η «μετάπτωση των ισημεριών» κατά την οποία ο άξονας της Γης διαγράφει κυκλική κίνηση σε ένα διάστημα περίπου 26.000 ετών. 4
Εν άγνοια των αρχαίων αστρολόγων και αστρονόμων, λόγω της μετάπτωσης των ισημεριών οι ημερομηνίες που ο Ήλιος βρίσκεται σε κάποιο συγκεκριμένο ζώδιο αλλάζουν με το πέρασμα των ετών. Δυόμιση χιλιετίες έχουν περάσει από τότε που πρωτοεμφανίστηκε η τωρινή μορφή της αστρολογίας και η εκλειπτική έχει μετατοπιστεί κατά περίπου 36 μοίρες δυτικά, κάνοντας τα ζώδια να μετακινηθούν σχεδόν ένα μήνα μπροστά. Για παράδειγμα, όσοι είναι γεννημένοι στα τέλη του Μαρτίου, σύμφωνα με το «αστρολογικό ημερολόγιο» ανήκουν στο ζώδιο του Κριού, ο Ήλιος όμως στην πραγματικότητα βρίσκεται στον Ιχθύ! 5
Ο άξονας της Γης μετακινείται 1ο κάθε περίπου 72 χρόνια.
Επηρεάζουν τα ζώδια την καθημερινότητά μας;
Φτάσαμε λοιπόν στην κρίσιμη ερώτηση. Κατά πόσο στέκουν τα ωροσκόπια των σύγχρονων αστρολόγων που κυκλοφορούν σε εφημερίδες, περιοδικά και πρωινάδικα; Παίζει πραγματικά ρόλο το ζώδιο στην ανάπτυξη του χαρακτήρα σου και τι σχέση έχουν οι πλανήτες σε όλη αυτή την ιστορία;
Πριν απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, έψαξα σε διάφορες αστρολογικές ιστοσελίδες, βίντεο και συνεντεύξεις αστρολόγων για να ενημερωθώ με ποιον τρόπο υποστηρίζουν πως τα ζώδια και οι πλανήτες επηρεάζουν τον χαρακτήρα, τη διάθεση και το μέλλον των ανθρώπων – κάτι που πραγματικά αποδείχθηκε πολύ δύσκολη αναζήτηση καθώς
1) τα πιο δημοφιλή αστρολογικά website δεν μπαίνουν καν στον κόπο να αναλύσουν τον τρόπο με τον οποίο αντλούν τα «δεδομένα» τους και
2) όσες αναφορές υπάρχουν στο θέμα είναι φοβερά ασαφείς, επιτηδευμένα ακαταλαβίστικες και σπανίως συμφωνούν μεταξύ τους.
Κατά κύριο λόγο πάντως, δύο είναι οι απόψεις που επικρατούν: Τα ουράνια σώματα μας επηρεάζουν μέσω της βαρύτητας και τα ουράνια σώματα μας επηρεάζουν μέσω κάποιας άλλης, άγνωστης δύναμης. 6 7
Οι τέσσερις Θεμελιώδεις Δυνάμεις της φύσης
Απ’ όσο γνωρίζουμε, τα πάντα στο σύμπαν αλληλοεπιδρούν μέσω των τεσσάρων θεμελιωδών δυνάμεων: της βαρυτικής, της ηλεκτρομαγνητικής και της ισχυρής και ασθενούς αλληλεπίδρασης. Τις δύο τελευταίες δυνάμεις μπορούμε να τις αγνοήσουμε στα πλαίσια του θέματος που εξετάζουμε γιατί αφορούν τους πυρήνες των ατόμων και τα υποατομικά σωματίδια. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επηρεάζουν τους ανθρώπους κατά οποιονδήποτε τρόπο αφού η εμβέλεια τους είναι τόσο μικρή που πρακτικά μηδενίζονται όταν απομακρύνεσαι κατά δισεκατομμυριοστά του μέτρου από την πηγή τους. 8
Μας μένουν λοιπόν η βαρυτική και η ηλεκτρομαγνητική δύναμη.
Αυτός είναι ο Νόμος της Παγκόσμιας Έλξης που κατέβασε το μυαλό (ποιανού άλλου;) του Νεύτωνα.
Αν και ο Νόμος της Παγκόσμιας έλξης έχει αντικατασταθεί στη σύγχρονη φυσική με τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, για τον σκοπό που τον θέλουμε μας κάνει μια χαρά. Βάσει του νόμου αυτού, οτιδήποτε μέσα στο σύμπαν ασκεί μια βαρυτική έλξη σε οτιδήποτε άλλο μέσα στο σύμπαν. Ακόμη και ο πιο απομακρυσμένος αστεροειδής στην άλλη άκρη του σύμπαντος ασκεί μια βαρυτική δύναμη πάνω σου! Έτσι λοιπόν και εγώ ασκώ μια σταθερή και συνεχή έλξη στη Μαίρη Συνατσάκη.
Η βαρύτητα ενός αντικείμενου εξαρτάται από δύο πράγματα: πόση μάζα έχει και πόσο μακριά βρίσκεται. Όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα του, τόσο μεγαλύτερη είναι και η βαρύτητά του. Όσο πιο κοντά σου βρίσκεται, τόσο περισσότερο επηρεάζεσαι.
Ωραία και καλά όλα αυτά, αλλά για να δούμε ένα παράδειγμα για να τον καταλάβουμε καλύτερα. Ο Δίας, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος με διαφορά πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα, λόγω της μάζας και της απόστασής του ασκεί μια δύναμη πάνω σου η οποία είναι ίση με τη δύναμη που ασκεί ένα μεγάλο βουνό που βρίσκεται 400 χιλιόμετρα μακριά από σένα, της τάξης δηλαδή των 10-5 Newton. 9
Η βαρύτητα της Σελήνης είναι λίγο μεγαλύτερη, καθώς βρίσκεται πολύ πιο κοντά από τον Δία – η Σελήνη βέβαια είναι και πολύ μικρότερη από τον Δία, η απόσταση όμως παίζει σημαντικότερο ρόλο τελικά στο αποτέλεσμα – , και είναι περίπου ίση με τη βαρύτητα ενός μεγάλου βουνού 40 χιλιόμετρα μακριά σου. Όσο επηρεάζει τα ερωτικά και τα επαγγελματικά σου το απέναντι βουνό άλλο τόσο τα επηρεάζει και η Σελήνη.
Επίσης, δεν το συζητάω καν για αστέρες που βρίσκονται μερικά δεκάδες ή εκατοντάδες έτη φωτός μακριά από τη Γη. Για παράδειγμα, ο αστέρας Στάχυς, το φωτεινότερο αστέρι στον αστερισμό της Παρθένου, απέχει από τη Γη περίπου 250 έτη φωτός και είναι 10 φορές μεγαλύτερος από τον Ήλιο, ενώ ασκεί πάνω σου μια βαρυτική δύναμη που είναι ίση με αυτή που ασκεί ένα…μήλο. Διακόσια μέτρα μακριά.
Οπότε μπορούμε με ασφάλεια να αποκλείσουμε την επιρροή της βαρύτητας.
Μήπως τότε η επιρροή είναι μέσω της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης;
Σε αντιστοιχία με τον Νόμο της Παγκόσμιας Έλξης του Νεύτωνα για τη βαρύτητα, υπάρχει ο Νόμος του Coulomb για την ηλεκτροστατική:
Όπως καταλαβαίνεις, τα ίδια προβλήματα που προκύπτουν από τις τεράστιες αποστάσεις μεταξύ αστέρων, πλανητών και ανθρώπων για τη βαρύτητα, προκύπτουν και εδώ. Εκτός αυτού, η ελκτική δύναμη μεταξύ δύο διαφορετικά φορτισμένων σωματιδίων, όπως τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια, είναι τόσο μεγάλη που σπάνια βρίσκεις κάποιο αδέσποτο σωματίδιο χωρίς το ταίρι του εκεί κοντά. Τα ουράνια σώματα, με λίγα λόγια, είναι γενικά ηλεκτρικά ουδέτερα. 10
Κάποιοι πλανήτες όπως ο Ερμής, ο Δίας και ο Ουρανός, έχουν μαγνητικά πεδία. Ο Δίας έχει ένα πραγματικά τεράστιο μαγνητικό πεδίο αλλά είναι τόσο μακριά που δεν θα μπορούσε να έχει οποιαδήποτε επίδραση στους ανθρώπους. Σκέψου πως το μαγνητικό πεδίο που δημιουργεί ο μαγνήτης του ψυγείου σου έχει μεγαλύτερη ένταση από όλα τα πεδία των πλανητών μαζί.
Επιπλέον, ο Ήλιος είναι μακράν η μεγαλύτερη πηγή ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας στο ηλιακό σύστημα. Το μαγνητικό του πεδίο είναι όντως κάτι που μας επηρεάζει: οι ηλιακές εκλάμψεις που συμβαίνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα προκαλούν διαταραχές σε ραδιοσυχνότητες, μέχρι και απόλυτα μπλακάουτ. Αυτά τα φαινόμενα όμως είναι γνωστά, είναι μετρήσιμα και κυρίως, μπορούν να προβλεφθούν μέχρι ένα βαθμό. 11
Η μυστηριώδης δύναμη
Δυστυχώς μας τελείωσαν οι (γνωστές) δυνάμεις. Η μόνη άλλη περίπτωση είναι τα ουράνια σώματα να μας επηρεάζουν μέσω κάποιας άλλης, μυστηριώδους δύναμης. Ας την ονομάσουμε «αστρολογική δύναμη».
Όλες οι δυνάμεις εξασθενούν με την απόσταση. Ένα αντικείμενο που βρίσκεται μακριά ασκεί μια μικρότερη δύναμη πάνω σου απ’ ότι το ίδιο αντικείμενο σε κοντινή απόσταση. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τους αστρολόγους, δεν φαίνεται να γίνεται καμία διάκριση ανάμεσα στην επίδραση της Αφροδίτης, που είναι ο κοντινότερος πλανήτης στη Γη, και την επίδραση του μακρινού Πλούτωνα. Αν όμως η αστρολογική δύναμη δεν μειώνεται με την απόσταση, γιατί περιορίζεται στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος;
Ανάμεσα από τις τροχιές του Άρη και του Δία, υπάρχει η ζώνη αστεροειδών, η οποία περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες αστεροειδείς διαφόρων τύπων, μέχρι και έναν νάνο πλανήτη 12! Ασκούν και αυτοί κάποια αστρολογική δύναμη πάνω μας; Γιατί δεν περιλαμβάνονται σε κανένα ωροσκόπιο;
Τα αστέρια στο σύμπαν είναι περισσότερα απ’ όλους τους κόκκους άμμου της Γης 13. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πόσα τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων πλανήτες βρίσκονται σε τροχιά γύρω τους. Ποια είναι η αστρολογική επίδραση αυτών; Και τι γίνεται με όλους τους γαλαξίες και τις μαύρες τρύπες;
Αν υπάρχει κάποια αστρολογική δύναμη τότε δεν υπακούει σε κανέναν νόμο της φυσικής που γνωρίζουμε.
Εντάξει, μικρό το κακό. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που αδυνατούμε να εξηγήσουμε κάποιο φαινόμενο, έτσι δεν είναι;
Στατιστικές μελέτες και πειράματα
Ακόμα και αν δεν μπορούμε να καταλάβουμε τον τρόπο λειτουργίας της αστρολογίας, μπορούμε να μελετήσουμε τα αποτελέσματά της – αν υπάρχει κάποια πραγματική αστρολογική επίδραση τότε μπορεί να μετρηθεί. Μπορεί να μην είναι δυνατό να μετρηθεί άμεσα σε ατομική βάση, αλλά σίγουρα θα υπάρχει κάποια στατιστική βάση. Με άλλα λόγια, η επίδραση μπορεί να μη φαίνεται σε κάθε άτομο μεμονωμένα αλλά μόνο σε ομάδες ατόμων. Αυτός ο ισχυρισμός μπορεί να επαληθευτεί μέσω της στατιστικής ανάλυσης.
Το πείραμα του Shawn Carlson
Το 1985 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature το επιστημονικό στατιστικό πείραμα του Shawn Carlson 14, κατά το οποίο 28 αστρολόγοι συμφώνησαν να ταιριάξουν περισσότερους από 100 γενέθλιους αστρολογικούς χάρτες ανθρώπων που δεν γνώριζαν, με ψυχολογικά προφίλ του τύπου California Phycological Inventory (CPI). Το CPI είναι ένα ερωτηματολόγιο ευρέως διαδεδομένο, επιστημονικά αποδεκτό και μετράει χαρακτηριστικά όπως η κοινωνικότητα, η ενσυναίσθηση, η ανοχή και μια σειρά άλλων με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 15
Ο τρόπος εκτέλεσης του πειράματος είχε αποφασιστεί από κοινού από μία ομάδα φυσικών και αστρολόγων, πριν την εκτέλεσή του. Ομάδες εθελοντών έδωσαν τις απαραίτητες πληροφορίες για τη δημιουργία ενός πλήρους γενέθλιου αστρολογικού χάρτη και συμπλήρωσαν ένα CPI. Κάθε αστρολόγος έλαβε από έναν γενέθλιο χάρτη και τρία τεστ CPI και η δουλειά του ήταν να ερμηνεύσει τον αστρολογικό χάρτη και να επιλέξει σε ποιο από τα τρία προφίλ ταίριαζε.
Το ποσοστό επιτυχίας των αστρολόγων δεν ξεπέρασε την επιτυχία που θα είχε κάποιος αν ταίριαζε τον γενέθλιο αστρολογικό χάρτη και το ψυχολογικό προφίλ εντελώς στην τύχη.
Η ανάλυση των Geoffrey Dean και Ivan Kelly
Για δεκαετίες ολόκληρες ερευνητές παρακολούθησαν περισσότερα από 2000 άτομα, το μεγαλύτερο ποσοστό των οποίων γεννήθηκε περίπου την ίδια ώρα, κάτι που σύμφωνα με την αστρολογία σημαίνει πως οι προσωπικότητές τους, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, θα εξελιχθούν παρόμοιες. 16
Οι ερευνητές εξέτασαν περισσότερα από 100 διαφορετικά χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων της εργασίας, επίπεδα άγχους, οικογενειακή κατάσταση, επιθετικότητα, κοινωνικότητα, επίπεδα IQ και ταλέντα στις τέχνες, στα αθλήματα, στα μαθηματικά και στο διάβασμα – όλα χαρακτηριστικά που οι αστρολόγοι ισχυρίζονται ότι μπορούν να καταλάβουν από τους αστρολογικούς γενέθλιους χάρτες των ανθρώπων. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε από τους Geoffrey Dean (χημικός και πρώην αστρολόγος!) και Ivan Kelly (ψυχολόγος).
Δεν υπήρξε καμία απόδειξη ομοιοτήτων μεταξύ των «αστρολογικών διδύμων».
Όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Geoffrey Dean,
Μερικοί αστρολόγοι συχνά διαφωνούν πως ακόμα και λίγα λεπτά διαφοράς στην ώρα γέννησης σηματοδοτούν τεράστιες διαφορές στις προσωπικότητες των ανθρώπων, παρ’ όλα αυτά στη δουλειά τους είναι ευχαριστημένοι με οποιαδήποτε ώρα μπορούν να πάρουν από τον πελάτη τους.
Άλλες μελέτες και πειράματα
Μελέτη που εξέτασε περισσότερους από 4000 μεσήλικες άντρες και περισσότερους από 11.000 νεαρούς ενήλικες, κατέληξε πως δεν υπάρχει καμία ένδειξη μεταξύ της ημερομηνίας γέννησης και της προσωπικότητας και νοημοσύνης των ανθρώπων. 17
Έξι επαγγελματίες αστρολόγοι αποπειράθηκαν να ταιριάξουν 23 αστρολογικούς γενέθλιους χάρτες στα αντίστοιχα προφίλ 4 αντρών και 19 γυναικών εθελοντών. Η επιτυχία των αστρολόγων στην αντιστοιχία χαρτών και προφίλ δεν ήταν μεγαλύτερη από έναν μη αστρολόγο, ενώ ακόμη και οι αστρολόγοι μεταξύ τους απέτυχαν να συμφωνήσουν στις προβλέψεις τους. 18
Αστρολογία ή…αστρομαντία;
Η αστρολογία είναι ένα απομεινάρι τους γεωκεντρικού συστήματος και γέννημα της ανθρωποκεντρικής νοοτροπίας…η οποία δυστυχώς καλά κρατεί. Αναπτύχθηκε σε μια εποχή που οι άνθρωποι πίστευαν πως ο Ήλιος και τα αστέρια περιστρέφονται γύρω από τη Γη, άρα η Γη πρέπει να έχει μια εξέχουσα θέση μέσα στο σύμπαν και η ζωή των ανθρώπων κάποια ιδιαίτερη κοσμική σημασία.
Η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν εξελιχθεί αρκετά ώστε να γνωρίζουμε πια τη θέση μας στο σύμπαν (hint: δεν έχουμε τίποτα το ξεχωριστό), ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων όμως φαίνεται να μην μπορεί να ακολουθήσει με τον ίδιο ρυθμό – ακόμη πιστεύουμε σε θεούς και δαίμονες, σε τεράστιους πετρώδεις βράχους και γιγαντιαία καζάνια αέριου υδρογόνου και ηλίου που καθορίζουν τη ζωή μας και σε δεισιδαιμονίες που έχουν να κάνουν με «κακά μάτια» και το χρώμα του τριχώματος μιας γάτας.
Παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες ουκ ολίγων αστρολόγων να πείσουν το ευρύ κοινό πως η αστρολογία είναι επιστήμη, η αστρολογία είναι ο ορισμός της ψευδοεπιστήμης: Ισχυρίζεται ότι είναι επιστημονική αλλά δεν ακολουθεί τις επιστημονικές μεθόδους και διαδικασίες.
Μια καλή επιστημονική θεωρία μπορεί να κάνει προβλέψεις. Όχι προβλέψεις με την έννοια της πρόγνωσης του μέλλοντος, αλλά προβλέψεις όπως αυτές που οδήγησαν στην ανακάλυψη του πλανήτη Ποσειδώνα από τους Johann Gottfried Galle και Heinrich Louis d'Arrest μέσω των μαθηματικών υπολογισμών του Urbain Le Verrier, επιβεβαιώνοντας βέβαια τη βαρυτική θεωρία του Νεύτωνα 19. Ή τις προβλέψεις του Dmitri Mendeleev, ο οποίος δημιούργησε τον περιοδικό πίνακα και προέβλεψε μια πληθώρα νέων χημικών στοιχείων που ανακαλύφθηκαν μετά από καιρό 20. Ή την πρόβλεψη του Αϊνστάιν το 1916 περί της ύπαρξης βαρυτικών κυμάτων σύμφωνα με την γενική θεωρία της σχετικότητας, τα οποία παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2016, 100 χρόνια μετά! 21
Οι προβλέψεις των αστρολόγων δεν εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία γιατί απλά δεν τις διακρίνει καμία συνέπεια, τόσο μεταξύ προβλέψεων του ίδιου αστρολόγου όσο και προβλέψεις διαφορετικών αστρολόγων πάνω στο ίδιο όμως θέμα! Με άλλα λόγια, η αστρολογία είναι εσωτερικά ασυνεπής: διαφορετικοί αστρολόγοι την εφαρμόζουν με εντελώς διαφορετικό τρόπο και εξάγουν τελείως διαφορετικά αποτελέσματα.
Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που πιστεύουν πως η αστρολογία είναι επιστήμη, αν και ίσως ένας λόγος γι’ αυτό είναι και η ίδια η ονομασία της – η αστρολογία παραπέμπει σε άλλες επιστήμες όπως η βιολογία, η ψυχολογία και η μετεωρολογία. Το σωστό όνομα θα ήταν αστρομαντία και θα δήλωνε ακριβώς αυτό που συμβαίνει: Κοιτάμε τα άστρα και μαντεύουμε το μέλλον μας.
«Δεν πιστεύω στα ζώδια…αλλά καμιά φορά βγαίνουν!»
Μα εκεί ακριβώς στηρίζονται οι αστρολόγοι! Είναι γεγονός πως είναι σχεδόν αδύνατο να θυμάσαι όλες τις φορές που το ωροσκόπιό σου έπεσε έξω, αλλά είναι σίγουρο πως όταν και αν κάποια πρόβλεψη βγει αληθινή, σου προκαλεί τόσο μεγάλη εντύπωση που θα το θυμάσαι για πολύ καιρό.
Το 1948, ο Bertram Forer έδωσε από ένα τεστ προσωπικότητας σε κάθε φοιτητή ψυχολογίας του και τους είπε πως θα λάβουν ένα ψυχολογικό προφίλ βασισμένο στις απαντήσεις τους.
Μία εβδομάδα μετά, ο Forer έδωσε στους φοιτητές τα ψυχολογικά προφίλ, τα οποία ήταν ίδια για όλους και παρμένα από ένα βιβλίο αστρολογίας, και τους ζήτησε να βαθμολογήσουν με άριστα το 5 πόσο καλά πίστευαν πως τους περιέγραφαν.
Κατά μέσο όρο, οι φοιτητές βαθμολόγησαν τα προφίλ με 4.26, ενώ περισσότεροι από το 40% τα βαθμολόγησαν με 5/5! Τα προφίλ περιείχαν προτάσεις τόσο γενικές και αόριστες που τα έκαναν να ισχύουν για τους περισσότερους ανθρώπους. 22
Το πείραμα του Forer έχει επαναληφθεί αρκετές φορές από τότε, με τα ίδια αποτελέσματα κάθε φορά. 23
Αν θες να μάθεις περισσότερα για τα ψυχολογικά αίτια πίσω από την πίστη στην αστρολογία, θα σου πρότεινα να διαβάσεις για την προκατάληψη της επιβεβαίωσης (confirmation bias) και το φαινόμενο Μπάρνουμ/Φόρερ.
Που είναι το κακό;
Εντάξει, η αστρολογία μπορεί να μη στέκει, αλλά τι πειράζει; Ο περισσότερος κόσμος δεν τα πιστεύει στα σοβαρά, απλά τα συζητάει για την πλάκα του, σωστά;
ΛΑΘΟΣ!
Πρώτον, χιλιάδες ευρώ ξοδεύονται κάθε χρόνο στην αστρολογία. Λεφτά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κάποιο χρήσιμο σκοπό.
Δεύτερον, η αστρολογία προάγει και ενισχύει την άκριτη σκέψη. Όσο περισσότερο ανεχόμαστε ψευδοεπιστημονικά παραληρήματα, όσο διαδίδουμε φήμες και μη έγκυρες ειδήσεις, όσο αναμεταδίδουμε δεδομένα επιλεκτικά, τόσο δυσκολότερο είναι να σκεφτόμαστε καθαρά. Η άκριτη σκέψη είναι και θα είναι εχθρός της προόδου (κοινωνικής και τεχνολογικής) και ενώ η αστρολογία δεν είναι η μοναδική που την τροφοδοτεί, σίγουρα παίζει τον ρόλο της.
Και τρίτον, κάτι που με ενοχλεί προσωπικά, η αστρολογία «κλέβει» από τη συνολική ομορφιά του Σύμπαντος. Το Σύμπαν είναι ήδη φοβερά εντυπωσιακό χωρίς να επινοούμε πράγματα γι’ αυτό. Ευχαριστώ πολύ, δεν θα πάρω!
TL; DR
Η ουράνια σφαίρα είναι μια τεράστια υποθετική σφαίρα που περικλείει τη Γη και πάνω της αποτυπώνονται όλα τα αστέρια που μπορούμε να δούμε, σαν ένα γιγάντιο πλανητάριο. Έχει χωριστεί σε 88 περιοχές – ομάδες αστεριών (γνωστές ως αστερισμοί), ενώ ο διαχωρισμός αυτός έγινε εντελώς αυθαίρετα και δεν έχει καμία φυσική σημασία αφού τα αστέρια ενός αστερισμού μπορεί να απέχουν μεταξύ τους έως και εκατοντάδες έτη φωτός. Οι αστερισμοί μέσα από τους οποίους περνάει ο Ήλιος κατά την ετήσια τροχιά του πάνω στην ουράνια σφαίρα είναι τα γνωστά μας ζώδια.
Τα ζώδια δεν μπορούν να επηρεάζουν την καθημερινότητα και την ψυχολογία μας για δύο λόγους:
1) Δεν υπάρχει κανένας φυσικός μηχανισμός που να υποστηρίζει την αστρολογική επίδραση. Απ' όσο γνωρίζουμε, τα πάντα στη φύση αλληλεπιδρούν μέσω των τεσσάρων θεμελιωδών δυνάμεων (βαρυτική, ηλεκτρομαγνητική, ισχυρή και ασθενής πυρηνική) και καμία από αυτές δεν κρύβεται πίσω από την αστρολογία.
2) Δεν υπάρχει κανένα στατιστικό αποτέλεσμα που να υποδεικνύει πως η αστρολογία έχει κάποια βάση. Άνθρωποι που έχουν γεννηθεί την ίδια περίοδο δεν αναπτύσσουν απαραίτητα παρόμοιες προσωπικότητες ενώ οι προβλέψεις των αστρολόγων είναι εσωτερικά ασυνεπείς: διαφορετικοί αστρολόγοι εφαρμόζουν την αστρολογία με διαφορετικό τρόπο και καταλήγουν σε διαφορετικά αποτελέσματα.
Η αστρολογία στηρίζεται στην εξελικτική ικανότητα μας να δημιουργούμε μοτίβα, ακόμα και εκεί που δεν υπάρχουν, ενώ υποστηρίζει και προάγει τη μη ορθολογική σκέψη, η οποία είναι απαραίτητη για την επιβίωση μας στην εποχή που το ίντερνετ έχει κάνει εύκολα προσβάσιμες τόσο αληθείς όσο και ψευδείς πληροφορίες.
Και τέλος πάντων, ακόμη και αν κάποια αστρονομικά φαινόμενα επηρέαζαν όντως τη ζωή στη Γη, οι αστρολόγοι θα ήταν από τους τελευταίους που θα μπορούσαν να τα μελετήσουν και να κάνουν οποιαδήποτε πρόβλεψη καθώς οι αστρονομικές τους γνώσεις είναι από ανύπαρκτες έως μηδαμινές!
Δείτε το σχετικό βίντεο
Διαβάστε επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
http://muller.lbl.gov/papers/Astrology-Carlson.pdf (A double-blind test of astrology από τον Shawn Carlson)
http://www.astrology-and-science.com/D-psia2.htm (Is Astrology Relevant to Consciousness and Psi? από τους Geoffrey Dean και Ivan W. Kelly)