Πριν λίγες μέρες έπεσα πάνω σε μια ανάρτηση ενός facebookικού φίλου και από τότε - ως κλασικός τύπος που υπεραναλύει και υπερ-σκέφτεται τα πάντα - έχω βρεθεί στο κέντρο μιας δίνης σκέψεων, στην παραζάλη της οποίας θα επιχειρήσω να σας σύρω γιατί τέτοιος-είμαι-δεν-το-αρνούμαι και γιατί να υποφέρω άλλωστε μονάχος μου. Ο φίλος έγραφε για το ότι συχνά πυκνά κάνει στα παιδιά του μια ερώτηση τόσο mainstream και συνηθισμένη και φαινομενικά άκακη, μια ερώτηση που μας έχουν κάνει και έχουμε κάνει και οι ενήλικες του κόσμου συνεχίζουν να κάνουν στα παιδιά του κόσμου:
"Τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;"
Φυσικά, με το "γίνεις" οι ενήλικες εννοούμε "δουλειά". Τι δουλειά θες να κάνεις όταν μεγαλώσεις. Τι υπονοεί άραγε αυτή η ερώτηση; Υπονοεί ότι γινόμαστε η δουλειά μας; Ότι όλη μας η ύπαρξη τσαλακώνεται και συρρικνώνεται για να χωρέσει μέσα στις ώρες που αφιερώνουμε για τον βιοπορισμό μας;
Και εντάξει, εννοώ, το καταλαβαίνω. Η ερώτηση δεν περιέχει δόλο. Υποθέτω ότι θέλουμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ονειρευτούν το μέλλον και να θέσουν στόχους. Όμως η φρασεολογία που ενίοτε χρησιμοποιούμε ίσως είναι προβληματική. Είναι η ίδια φρασεολογία με την οποία μεγαλώσαμε και έχει γίνει τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας μας που έχει εμποτίσει τις σκέψεις μας.
Έχουμε ξανασυζητήσει λιγάκι σε ετούτο το newsletter για τον τρόπο που η κουλτούρα μας αντιμετωπίζει την εργασία, ήταν στο γράμμα με τίτλο "Δικαίωμα στην τεμπελιά", η υπό εξέταση ερώτηση όμως μου προκαλεί ακόμα περισσότερες σκέψεις. Ας πούμε,
Πότε σταματάς να μεγαλώνεις;
Αφού "γίνεσαι" κάτι όταν μεγαλώσεις, υπάρχει κάποιο σημείο στο οποίο έχεις "γίνει" και επομένως σταμάτησες να μεγαλώνεις; Η ερώτηση παρουσιάζει τη διαδικασία της ενηλικίωσης ως μια διαδικασία που κάποια στιγμή τελειώνει. Χρησιμοποιεί μια φρασεολογία που ευνοεί ένα τελικό σημείο ως στόχο που πρέπει να επιτευχθεί - και συνήθως αυτό το σημείο είναι η καριέρα. Λατρεύουμε να αναπαράγουμε τους στίχους του Καβάφη, να λέμε πως σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός, όμως οι ερωτήσεις που κάνουμε στα παιδιά μας φαίνεται να λένε μια διαφορετική, αντιφατική ιστορία.
Το σκεπτικό πίσω από τη συγκεκριμένη ερώτηση μοιάζει με το αντίστοιχο πίσω από ένα σχόλιο που δέχομαι συχνά πυκνά για το κανάλι...
"Τα βίντεό σου θα έπρεπε να δείχνονται στα σχολεία".
Κάποια από τα βίντεο μου παίζονται όντως στα σχολεία. Και είναι πολύ κολακευτικό και μου δίνει χαρά και ικανοποίηση. Όμως δε φτιάχνω τα βίντεο αποκλειστικά για τους μαθητές των σχολείων, όπως δεν τα φτιάχνω αποκλειστικά για κάποιον άλλον. Τα φτιάχνω για οποιοδήποτε άτομο θέλει να τα δει. Η σκέψη πίσω από το σχόλιο υπονοεί ότι η μάθηση είναι μια διαδικασία που τελειώνει όταν σηκώνεσαι από τα θρανία του σχολείου (ή του πανεπιστημίου για όσους συνεχίσουν). Ό,τι έμαθα, έμαθα δηλαδή, είμαι πλέον 18 ή 22 ή 25 χρονών και έχω αφήσει οριστικά πίσω μου το κομμάτι της εκπαίδευσης. Δεν υπάρχει πλέον εξέλιξη ή ανάπτυξη. Σαν τους Sims, μια μέρα ξαφνικά "μεγάλωσα" και θα έπρεπε να έχω "γίνει" - γιατί είμαι πλέον ενήλικας και μάλλον έτσι θα έπρεπε να λειτουργεί αυτό.
Μόνο που δε λειτουργεί έτσι. Το δεύτερο πρόβλημά μου με την ερώτηση είναι ότι υπονοεί πως...
Υπάρχει ένα κάλεσμα για το καθένα μας.
Υπάρχει μια κλίση, ένα ταλέντο, ένα μοναδικό χαρακτηριστικό που θα σε κάνει να ξεχωρίσεις απ' όλους και όλα, ένας σκοπός που πρέπει να πιστέψεις και να ακολουθήσεις για να "πετύχεις" και να γίνεις ευτυχισμένος. Πόσοι άνθρωποι γνωρίζουν στα 18 τους τι θέλουν να κάνουν για την υπόλοιπη ζωή τους; Από το υποσύνολο αυτών που όντως γνωρίζουν, πόσοι άραγε το είχαν αποφασίσει όταν ήταν ακόμη παιδιά και τους έκαναν τέτοιες ερωτήσεις; Μέσα σε όλα τα υπαρξιακά μας άγχη, πρέπει να προσθέτουμε και αυτό της αναζήτησης κάποιου "καλέσματος"; Και αν το κάλεσμά μου δεν πληρώνει τους λογαριασμούς; Αν το ταλέντο μου στο να ισορροπώ πέτρες δεν μπορεί να συνεισφέρει σε μια βιώσιμη καριέρα; Θυμήθηκα ένα μπιτ από τον κωμικό Chris Rock:
And I’m sitting there and this lady comes up and goes, “I want you children to know you can be anything you wanna be. You can be absolutely anything you wanna be.” I’m like, “Lady, why are you lying to these children?” Maybe four of them could be anything they wanna be. But the other 2,000 better learn how to weld. Shit, I’m looking at these kids right now. I count at least 60 Uber drivers. They could be anything they wanna be. Shut the fuck up. Really? They could be anything they wanna be? Then how come you’re a vice principal? Was that the dream? Did you dress up like a vice principal when you was a kid? Put your little vice principal hat on? Tell the kids the truth. Tell the kids the fucking truth. Say, “Hey kids, check this out. Check this out. You can be anything you’re good at. As long as they’re hiring.”
Έχω κι άλλες ενστάσεις. Όπως, για παράδειγμα, ότι πρέπει να περιμένεις μέχρι να μεγαλώσεις για να "γίνεις" κάτι. Ό,τι ήσουν μέχρι τότε δε μετράει. Ή ότι υπάρχει ένα πράγμα το οποίο γίνεσαι όταν μεγαλώνεις. Είσαι δασκάλα ή καθαρίστρια ή μητέρα, λογιστής ή νοσηλευτής ή αυτοδημιούργητος εφοπλιστής (sic) και κάπου εκεί οριοθετείται η ταυτότητά σου. Όλα τα υπόλοιπα που κάνεις στη ζωή σου είναι απλά θόρυβος. Είναι "χόμπι", ήσσονος σημασίας, πράγματα που κάνεις για να γεμίζεις ευχάριστα τον ελεύθερο σου χρόνο στα διαστήματα ανάμεσα από την πραγματική σου συνεισφορά στην κοινωνία, τη δουλειά.
Με το να ρωτάμε τα παιδιά τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν, τα περιορίζουμε σε ένα καλούπι και σε μία ταυτότητα που μπορεί να μη θέλουν. Η ερώτηση διαιωνίζει την υπερβολική έμφαση που δίνουμε στις καριέρες, τόση που για κάποιους αποτελεί πηγή υπερηφάνειας, "Α, ο δικός μου γιος είναι γιατρός", ενώ για άλλους πηγή ντροπής, "Είμαι απλά ένας σερβιτόρος". Ας επαναλάβουμε όλοι μαζί:
Δεν είμαι η δουλειά μου.
Οι άνθρωποι είναι περισσότερα από έναν τίτλο εργασίας. Είναι περίπλοκα, δυναμικά, υπέροχα έργα υπό κατασκευή. Ίσως το παιδί σας θέλει να γίνει αρχιτέκτονας όταν μεγαλώσει αλλά ίσως να θέλει και να ταξιδεύει, να μάθει να παίζει το καζού, να σκαρφαλώσει στο Έβερεστ, να βοηθήσει τα αδέσποτα ή να αποκτήσει μια μεγάλη οικογένεια. Κάνοντας την ερώτηση "τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις" περιμένουμε μία απάντηση, κάτι που είναι γελοίο. Πόσο περιοριστικό και βαρετό είναι να περιμένουμε από τα παιδιά να οραματιστούν ένα μέλλον που κυριαρχείται από μία μόνο δραστηριότητα ή μία ταυτότητα;
Σε τελική ανάλυση, η ιδέα της μίας και μόνο καριέρας είναι ήδη παρωχημένη. Οι περισσότεροι θα αλλάξουμε δουλειές πολλές φορές και ακόμα και όσοι παραμένουν σε μία καριέρα πρέπει να επανεκπαιδεύονται συνεχώς για να συμβαδίζουν με τα καινούργια δεδομένα. Επιπλέον, στο μέλλον θα υπάρξουν δουλειές που ακόμα δεν μπορούμε να φανταστούμε. Κανένα παιδί στα 90ς δε θα σας έλεγε πως όταν μεγαλώσει θέλει να φτιάχνει εφαρμογές για τα έξυπνα τηλέφωνα αλλά να που σήμερα θα μπορούσε κάλλιστα να κάνει κάτι τέτοιο.
Ακόμα όμως και αν μπορούσατε με κάποιον τρόπο να παραμείνετε στην ίδια καριέρα σε όλη σας τη ζωή και να αποφύγετε ως εκ θαύματος την ανάγκη επανεκπαίδευσης προκειμένου να συμβαδίζετε με τον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, θα το θέλατε; Θα θέλατε πραγματικά αυτή τη ζωή;
Η πραγματικότητα είναι πως τα περισσότερα δεν έχουμε ιδέα τι θέλουμε να κάνουμε. Ή τι κάνουμε γενικότερα. Αν η ζωή είναι ένα αλκοτέστ, οι περισσότεροι μάλλον αποτυγχάχνουμε. Παραπατώντας και παραπαίοντας με τα χέρια τεντωμένα, προσπαθούμε ψηλαφιστά να ανακαλύψουμε τη θέση μας στον κόσμο, ελπίζοντας πως στην πορεία θα πέσουμε πάνω σε κάτι, οτιδήποτε, που να μας αρέσει. Μια δουλειά, έναν φίλο, έναν σύντροφο, οτιδήποτε που θα μας κάνει να σκεφτούμε "Χμ, καλό είναι αυτό. Ας το κρατήσω". Και θα συνεχίσουμε να βαδίζουμε παρέα στα τυφλά.
Ίσως αυτό δεν είναι κάτι που θα ήθελε να ακούσει ένα παιδί. Τουλάχιστον όμως ας μη τα διδάσκουμε να συνδέουν την αξία τους με συγκεκριμένα ορόσημα της ζωής τους, στερώντας τους τη δυνατότητα να απολαύσουν το όποιο ταξίδι τύχει να βρεθούν.
Ορίστε κάποιες άλλες ερωτήσεις που έχουν σίγουρα μεγαλύτερο ενδιαφέρον και βρήκα με ελάχιστο ψάξιμο στα ίντερνετς:
Ποια είναι μερικά από τα πράγματα που θα ήθελες να κάνεις, να ζήσεις και να πετύχεις στη ζωή σου;
Τι είδους πράγματα σου αρέσει να μαθαίνεις; Τι σου τραβάει το ενδιαφέρον;
Ποια είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος και θα ήθελες να βοηθήσεις στην επίλυσή τους; Πώς μπορείς να το κάνεις;
Κάποιες από αυτές τις σκέψεις τις μοιράστηκα τις προάλλες σ’ ένα story στο instagram. Δέχτηκα διάφορα μηνύματα αλλά ένα συγκεκριμένα μου φάνηκε αρκετά ενδιαφέρον. Έλεγε, η κοπέλα που το έστειλε, πως αναγνωρίζουμε την αξία των ανθρώπων μέσα από τις οικονομικές τους απολαβές, από τις προαγωγές τους, τους επαίνους και τους βαθμούς τους, γιατί αυτά είναι πράγματα μετρήσιμα και συγκρίσιμα. Οι αριθμοί φτιάχνουν μια εύπεπτη ιστορία, και ξέρετε πόσο αρέσουν στους ανθρώπους οι ιστορίες. Σας έχω λοιπόν μερικά ακόμη νούμερα.
Εύχομαι η ανθρωπότητα να επιβιώσει για αιώνες ακόμα και όταν μελετά τις διατροφικές συνήθειες της εποχής μας να νιώθει όλη την αποστροφή που τους αξίζει.
Το επόμενο νούμερο χρειάζεται λίγη επεξήγηση. Η αντιστάθμιση άνθρακα είναι ένας μηχανισμός μέσω του οποίου βιομηχανίες και επιχειρήσεις αντισταθμίζουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (ή άλλων αερίων του θερμοκηπίου) πληρώνοντας για μια ισοδύναμη μείωση των εκπομπών σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου. Σε ένα απλοϊκό παράδειγμα, θα μπορούσε ας πούμε μια επιχείρηση να αγοράσει έναν τόνο άνθρακα πληρώνοντας για τη φύτευση Χ αριθμού δέντρων που μελλοντικά θα απορροφήσουν αντίστοιχη ποσότητα άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Έτσι το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα παραμένει μηδέν.
Μια πρόσφατη έρευνα του Guardian σε συνεργασία με τη ΜΚΟ "Corporate Accountability" υποστηρίζει πως τουλάχιστον το 78% των κορυφαίων 50 carbon offset προγραμμάτων είναι παντελώς άχρηστα. Δεν έχουν απολύτως κανένα αποτέλεσμα και δε μειώνουν ούτε λίγο τις συνολικές εκπομπές αεριών θερμοκηπίου.
Σε μια συνέντευξη του Bloomberg ο πρωθυπουργός της χώρας ρωτήθηκε για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική αλλαγή.
Δημοσιογράφος:
Okay. Actually, I'd like to talk to you about that. I managed to avoid it this year, but I know plenty of people that didn't. It got very hot in Greece. It got very hot around the Mediterranean this year. I talked to people in Scandinavia and they think that they are going to be the big beneficiaries of this. They think that people will no longer want to travel to places like Greece if it's 45 degrees and there are fires burning. What do you think the long term trajectory is for Greek tourism? If we are going to see this climate change sticking?
Πρωθυπουργός:
Well, I disagree with this hypothesis. People still enjoy the hot Mediterranean and they do want to come to the Mediterranean and to Greece in particular during the summer because they like to spend time at the beach. If anything, I would argue that climate change is an opportunity for us to expand our tourism season. Yes, it may be hard to come to Greece in July and August, but we will always have enough people interested to come to Greece during those two months. But we have now more people interested in coming to Greece in March and April or October and November, more people interested to come to visit our cities year round. And expanding our tourism season has always been an important priority for us, and I think that there will be more people who, given the choice, will choose not to take their holidays in July or August, not just because it may be too hot, but because it's too crowded. So for us, it's a great opportunity to expand our tourism season and also to open new destinations on the mainland for people to explore.
Θα προσπεράσω την ατάκα του δημοσιογράφου "If we are going to see this climate change sticking". Ο τρόπος που απάντησε ο πρωθυπουργός νομίζω είναι αντιπροσωπευτικός του τρόπου που οι θεσμοί αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Την επικαλούνται όταν καταδεικνύει με τον χειρότερο δυνατό τρόπο την ανεπάρκεια των κρατικών μηχανισμών ώστε να αποποιηθούν τις ευθύνες τους. Παράλληλα, εξετάζουν πώς μπορούν να αποκομίσουν κέρδη από αυτή την κατάσταση. Οι Σκανδιναβοί πιστεύουν ότι θα κλέψουν λίγο από τον τουρισμό της Μεσογείου, οι Μεσόγειοι πιστεύουν ότι θα έχουμε περισσότερους μήνες καλοκαιράκι και επομένως περισσότερους τουρίστες μέσα στη χρονιά. Αποφασίστε όμως. Είτε η κλιματική αλλαγή προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα που είναι ανθρωπίνως αδύνατο να αντιμετωπιστούν οπότε πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτά, είτε μια χαλαρή αύξηση της θερμοκρασίας που όχι μόνο δε θα επηρεάσει την τουριστική εμπειρία στην Ελλάδα αλλά θα την επεκτείνει κιόλας. Ο επί 12 μέρες καύσωνας του φετινού καλοκαιριού και η κακήν κακώς απομάκρυνση των τουριστών από τη φλεγόμενη Ρόδο μάλλον δεν αποτελούν προβλήματα για τον τουρισμό.
Μετά τις φετινές πυρκαγιές, το Εθνικό Αστεροσκοπείο μετακινήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας. Η κίνηση αυτή θέτει σημαντικά ζητήματα ανεξαρτησίας της έρευνας, ειδικά με τον τρόπο που έγινε.
Ο Στέφανος Τραχανάς είναι ένας άνθρωπος που θαυμάζω και εκτιμώ πολύ. Αυτή είναι η ομιλία του κατά την απονομή του βραβείου Ηθικής Τάξεως που δέχθηκε από τον δήμο Ηρακλείου: Πέντε Ιστορίες Και Ένα Δίδαγμα.
Τέλος, δεν ξέρω εάν έχει εμφανιστεί κάπου στα διαδικτυακά σας feeds, αλλά στο Las Vegas έχει κατασκευαστεί ένας γιγαντιαίος χώρος εκδηλώσεων σε σχήμα ημισφαιρίου. Κάπως σαν πλατητάριο. Τι το ιδιαίτερο έχει; Όλη η οροφή, μέσα και έξω, είναι καλυμμένη από LED. Είναι μια τεράστια ημισφαιρική οθόνη. Ακολουθούν βίντεο από το Tik Tok:
Ο χώρος έκανε πρεμιέρα με μια συναυλία των U2
https://www.tiktok.com/@tristan_the_genie/video/7284507221235387679?_r=1&_t=8g93jcjAuqe
https://www.tiktok.com/@rallyreels/video/7284623759724580142
Το πρωί μπορεί να δείχνει κάτι τέτοιο.
Η Καθημερινή Φυσική συνεχίζει να υπάρχει γιατί άνθρωποι σαν κι εσάς την υποστηρίζουν. Εάν βρίσκετε τη δουλειά μας αξιόλογη μπορείτε να την υποστηρίξετε στο Patreon ή πατώντας το παρακάτω κουμπί.
το "να διδάσκονται.." -εγώ σαν γονιός- θα το έλεγα για να εξυψώσω το νόημα από κάτι τόσο άξιο που θα ήθελα ("έπρεπε" /προφανώς κατά τη γνώμη μου) να μάθει οπωσδήποτε ένας νέος χαρακτήρας, θεωρώντας ότι καταρχήν "επιβάλεται" να μην χάσει τα πλέον σημαντικά κ κύρια. άρα, θα το πρότεινα όχι ώστε η γνώση να προλάβει το υποτιθέμενο χρονικό παράθυρο αλλά για να τονίσω την σημαντικότητα της συμπερίληψής του. τώρα.. ενδεχομένως να ήθελα και να υπονοήσω την ασημαντότητα λοιπής ύλης σε σύγκριση με το νόημα άρθρου/βίντεο ;)
περί του καλέσματος, ίσως να πρέπει να το τυπώσω κι έχω πάντα μαζί μου να το μοιράζω όπου χρειάζεται.. :D