Τρεις μέρες στο Στρασβούργο

Γιατί έχουμε δύο Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια;

---

01/06/2024: Μιας και την επόμενη Κυριακή είναι οι Ευρωεκλογές, ξαναστέλνω ένα παλιό newsletter σχετικά με το Ευρωκοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

---

Όσο η χώρα μας πλήττονταν από τη μία καταστροφή μετά την άλλη, εγώ και μερικοί άλλοι δημιουργοί περιεχομένου, είχαμε το απίστευτο προνόμιο να ταξιδέψουμε με τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Η αποστολή διοργανώθηκε από το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε μια αναγνώριση της απήχησης που έχουν τα κοινωνικά δίκτυα και τα μη συμβατικά μέσα ενημέρωσης στους νεότερους, κυρίως, ανθρώπους, μέσω των Γραφείων Διασυνδέσεων που λειτουργούν σε κάθε χώρα της Ε.Ε. Υπήρχαν, λοιπόν, δημιουργοί από κάθε χώρα. Δυστυχώς δεν κατάφερα να γνωρίσω κάποιον άλλον πέρα από τους Έλληνες και τους Κύπριους, με τους οποίους είχαμε κοινό πρόγραμμα.

Θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω το γενικότερο vibe του ταξιδιού και δύο, τρεις σκέψεις, πριν από αυτό όμως...

Γιατί έχουμε δύο Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια;

Μέχρι πριν λίγο καιρό πίστευα ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι μοναδικό και βρίσκεται στο Βέλγιο, στις Βρυξέλλες. Την ύπαρξη του δεύτερου κτηρίου την αγνοούσα παντελώς μέχρι που μου ήρθε το σχετικό email της αποστολής από το ελληνικό γραφείο διασύνδεσης. Νομίζω δηλαδή πως οι περισσότεροι την αγνοούν. Το οποίο είναι κάπως παράδοξο γιατί από τις δύο έδρες, αυτή στο Στρασβούργο θεωρείται η πιο «επίσημη» καθώς εκεί πραγματοποιούνται οι σύνοδοι ολομέλειας και ψηφίζονται οι νόμοι. Στις Βρυξέλλες γίνονται όλες οι διαβουλεύσεις, οι ζυμώσεις και οι συζητήσεις των πολιτικών ομάδων και στο Λουξεμβούργο στεγάζεται το διοικητικό προσωπικό. Εν τω μεταξύ, το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και να ήθελε, δεν έχει τη δύναμη να επιλέξει μία από τις δύο έδρες ως μόνιμη γιατί αυτό προϋποθέτει την τροποποίηση της αρχικής συνθήκης και πρέπει να γίνει με τη σύμφωνη γνώμη ολόκληρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (όχι του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης - άλλο αυτό!) που αποτελείται από τους αρχηγούς των κρατών - μελών της ένωσης, τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τον Πρόεδρο της Επιτροπής. Αν όλα αυτά σας ακούγονται αχρείαστα πολύπλοκα, αυτό συμβαίνει γιατί είναι. Η γραφειοκρατία δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό προνόμιο.

Εν πάση περιπτώσει, το ενδιαφέρον εδώ δεν είναι η γραφειολαγνία της Ε.Ε. αλλά η ιστορία πίσω από την επιλογή του Στρασβούργου για μία από τις έδρες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Την εποχή που η Ε.Ε. ήταν στα σπάργανά της, υπήρχε μια άτυπη συμφωνία η έδρα της ένωσης να μη βρίσκεται στην πρωτεύουσα κάποιας εκ των μεγάλων χωρών, καθώς αυτό ενδέχεται να δημιουργήσει έριδα μεταξύ των άλλων μελών. Το Λουξεμβούργο, που φιλοξενούσε ήδη των Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, τον πρόδρομο της Ε.Ε., δεν ήθελε να ξοδέψει περισσότερα χρήματα για μεγαλύτερη έδρα. Το Βέλγιο συμφώνησε να στηρίξει το κόστος μιας νέας έδρας στις Βρυξέλλες, υπό την προϋπόθεση ότι και οι υπόλοιποι θα συνεισέφεραν. Η Γαλλία πρότεινε το Στρασβούργο, μια πόλη που δεν είναι ούτε ιδιαίτερα μεγάλη (έχει περίπου τον πληθυσμό της Πάτρας), ούτε πρωτεύουσα, ούτε τίποτα. Έχει όμως τεράστια ιστορία και κατ' επέκταση τεράστια συμβολική σημασία.

Ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους ως «στρατόπεδο του Αργεντοράτου» και κάποια στιγμή πέρασε στην κατοχή των Φράγκων, οι οποίοι το ονόμασαν «Στρατεβούργο», που σημαίνει «πόλη των σταυροδρομιών». Το 1681 προσαρτήθηκε στη Γαλλία αλλά το 1870, κατά τον γαλλογερμανικό πόλεμο, πέρασε στη Γερμανική Αυτοκρατορία. 48 χρόνια μετά ο Γάλλος στρατηγός Γκουρώ ησήλθε στο Στρασβούργο και το ανακατέλαβε. Το 1939 εκκενώθηκε απ' όλο τον πληθυσμό του και κατέληξε μια πόλη - φάντασμα. Το 1940 καταχτιέται ξανά από τους Γερμανούς, και η κεντρική πλατεία της πόλης ονομάζεται «Πλατεία Αδόλφου Χίτλερ» - όχι για πολύ όμως, καθώς το 1944 με το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου επανέρχεται στην κατοχή των Γάλλων.

Μήπως χάσατε το μέτρημα πόσες φορές το Στρασβούργο άλλαξε χέρια; Εγώ σίγουρα. Καταλαβαίνετε όμως πια γιατί έχει τόσο μεγάλη συμβολική αξία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χτίστηκε κυριολεκτικά πάνω σε αιματοβαμμένα χώματα και σε πτώματα χιλιάδων ατόμων, που θυσίασαν τις καθόλα ανθρώπινες και υπαρκτές ζωές τους -όπως η δική μου και η δική σας- για ιδανικά αμφίβολης ηθικής. Χτίστηκε εκεί για να συμβολίσει την ενότητα, την αδελφοσύνη, τη συνεργασία και την αρχή ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία των χωρών της Γηραιάς ηπείρου.

Τρεις εβδομάδες τον μήνα, λοιπόν, οι Ευρωβουλευτές συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες κι έπειτα μαζεύουν τα μπογαλάκια τους, τους βοηθούς και την αυλή τους και μεταβαίνουν στο Στρασβούργο για την τετραήμερη ολομέλεια. Κι έπειτα πάλι πίσω. Όλο αυτό το περιοδεύον τσίρκο υπολογίζεται ότι κοστίζει τουλάχιστον 114 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο στους ευρωπαίους φορολογούμενους και το περιβαλλοντικό απότυπωμα μπορεί και να φτάνει τους 19.000 τόνους CO₂. Για σύγκριση, σκεφτείτε πως τα αντιπλυμμυρικά έργα που δεν έγιναν ποτέ στην Ελλάδα είχαν προϋπολογισμούς συγκρίσιμης τάξης μεγέθους και το αποτύπωμα άνθρακα ισοδυναμεί με την οδήγηση 2.000 έως 4.000 επιβατικών οχημάτων για ένα ολόκληρο έτος. Πώς δικαιολογείται όλη αυτή η κατασπατάληση πόρων στα χρόνια της κλιματικής κρίσης; Καλή ερώτηση. Σας την αφήνω για homework.

Κατά τ' άλλα, η εμπειρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν μοναδική. Συναντηθήκαμε με τον επικεφαλής των Ευρωπαϊκών Γραφείων Διασύνδεσης, με κάποιους από τους Έλληνες Ευρωβουλευτές και παρακολουθήσαμε την εισήγηση της Προέδρου της Κομισιόν για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επειδή έχω γράψει ήδη πολλά, θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος με μερικά bullets:

• Στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και γύρω από αυτό, όλο και συχνότερα γίνεται αντικείμενο συζήτησης η ομοσπονδιοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να γίνουμε δηλαδή κάτι σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Με κοινή, ομοσπονδιακή κυβέρνηση, κοινή οικονομία, στρατό και σύνορα. Η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν) έκανε αναφορά περί αυτού.

• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρά τα όσα προβλήματά του, είναι ίσως ό,τι καλύτερο έχει δημιουργήσει αυτή η πλευρά του κόσμου σε δημοκρατία. Καταρχάς, δεν υπάρχει κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Η πολιτική ομάδα με τη μεγαλύτερη αντιπροσώπευση κατέχει ένα ποσοστό της τάξης του 25% των εδρών. Καμία ομάδα δεν μπορεί να περάσει μόνη της νομοσχέδιο, χρειάζεται τη συνεργασία και τη σύμφωνη γνώμη των υπόλοιπων. Επομένως, οι διαβουλεύσεις εκεί πέρα έχουν πραγματικό νόημα, δε γίνονται για τα μάτια του κόσμου. Σχήμα λόγου δηλαδή «τα μάτια του κόσμου» γιατί έτσι κι αλλιώς η δημοσιογραφική κάλυψη σε ευρωπαϊκά θέματα είναι ισχνή.

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νομοσχέδια, τα οποία συζητιούνται στο κοινοβούλιο, γίνονται αλλαγές ή προσθήκες και έπειτα ψηφίζονται. Έτσι, οι νομοθέτες δεν είναι μόνο αυτοί που καλλούνται να ψηφίσουν τους νόμους.

• Έως και 70% των νόμων κάθε κράτους - μέλους προέρχονται από την Ε.Ε. Κάθε χώρα καλείται να προσαρμόσει και να εφαρμόσει τους νόμους που ψηφίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εάν δεν το κάνει, ή εάν καθυστερεί, επιβαρύνεται με πρόστιμα. Όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, στην Ελλάδα με τους ΧΥΤΑ. Όταν η πλειονότητα των νόμων που επηρεάζουν άμεσα την καθημερινή μας ζωή προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα περίμενε κανείς πως οι ευρωεκλογές θα λογαριάζονταν ως σημαντικότερες από τις εθνικές. Γιατί συμβαίνει το αντίθετο;

• Μια άποψη που φάνηκε να υποστηρίζουν διάφοροι από τους Έλληνες ευρωβουλευτές, απ' όλα τα κόμματα, λέει πως, για την τοξική κατάσταση της πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα, σε μεγάλο βαθμό φταίνε τα εγχώρια μιντιακά συστήματα. Σε πρώτο επίπεδο γιατί τροφοδοτούν και αναπαράγουν την τοξικότητα για να δημιουργήσουν ειδήσεις, εντυπώσεις και νούμερα. Σε δεύτερο επίπεδο, γιατί τα συμφέροντά τους εξαρτώνται από τους έχοντες την εξουσία μέσα στη χώρα και όχι έξω από αυτή. Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν συνειδήσεις και αν θέλουν να σε πείσουν πως οι εθνικές εκλογές είναι σημαντικότερες ή πως το τάδε πρόσωπο είναι ο μεσσίας ή ακόμα και ο αντίχριστος ο ίδιος, έχουν τη δύναμη να το κάνουν.

• Όλο αυτό τελικά μου φαίνεται σαν ένα ακόμα πράγμα που έχει ξεφύγει από τον έλεγχό μας και λειτουργεί εναντίον μας. Έρχεται να κουμπώσει σε μια σκέψη που κάνω πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια: Το κακό είναι μια αναδυόμενη ιδιότητα που προκύπτει μέσα από πολύπλοκα συστήματα. Το κάθε επιμέρους στοιχείο ίσως θεωρεί ότι κάνει κάτι καλό, ότι αγωνίζεται για τα ιδανικά ή την επιβίωσή του. Άλλωστε, κανείς δε θεωρεί τον εαυτό του κακό - ακόμα και αν κάποιοι αντικειμενικά είναι. Κανένα από τα μόρια του νερού δεν είναι από μόνο του υγρό. Η υγρασία είναι μια ιδιότητα που αναδύεται όταν έρθουν κοντά πολλά μόρια νερού. Με παρόμοιο τρόπο ίσως το κακό αναδύεται από πολλά μικρά, λιγότερο καλά πράγματα που λειτουργούν ταυτόχρονα.

Η Καθημερινή Φυσική συνεχίζει να υπάρχει γιατί άνθρωποι σαν κι εσάς την υποστηρίζουν. Εάν βρίσκετε τη δουλειά μας αξιόλογη μπορείτε να την υποστηρίξετε στο Patreon ή πατώντας το παρακάτω κουμπί.