Διάβασα ένα άρθρο τις προάλλες που έκτοτε σκέφτομαι πολύ. Πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές, λέει το άρθρο, υποστηρίζουν ότι τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ πραγματοποιείται ένας «ψυχρός εμφύλιος πόλεμος». Όπως κάνει φανερό ο επιθετικός προσδιορισμός, δε μιλάμε για μια γενικευμένη σύρραξη με πυροβόλα όπλα και τανκς στους δρόμους. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια μόνιμη, χαμηλής έντασης σύγκρουση χωρίς οργανωμένα μέτωπα αλλά με μεμονωμένες επιθέσεις, ένοπλους πολίτες, ριζοσπαστικοποιημένες φωνές και εμπρηστική ρητορική που εξελίσσεται σε μεγάλο βαθμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά συχνά περνάει και στην «πραγματική», εκτός διαδικτύου ζωή. Η αφορμή για το άρθρο ήταν, φυσικά, η πρόσφατη δολοφονία του ακροδεξιού ακτιβιστή Τσάρλι Κερκ.
Πριν καταπιαστούμε με αυτό το θέμα, ας βάλουμε μια μικρή άνω τελεία και ας ασχοληθούμε λίγο με τα δικά μας.
Θα πεθάνουμε όλοι;!
Σε περίπτωση που για κάποιον, ανεξήγητο λόγο δεν το έχετε δει ακόμα, στις 28 Αυγούστου ανέβηκε στο YouTube το πιο πρόσφατο «μεγάλης» διάρκειας πόνημα του Κοσμικού Λάτε, ένα βίντεο που μιλάει για τα πιθανά σενάρια τέλους του Σύμπαντος.
Γιατί η Σελήνη μάς δείχνει πάντα την ίδια πλευρά;
Πιο πρόσφατα, ανέβηκε κι ένα μικρούλι βίντεο, ένα minisode, για το φαινόμενο του παλιρροϊκού κλειδώματος που συμβαίνει μεταξύ Γης και Σελήνης. Το παλιρροϊκό κλείδωμα είναι ο επιστημονικός τρόπος για να πούμε ότι η Σελήνη δείχνει πάντα το ίδιο ημισφαίριο προς τη Γη, καθώς η περιστροφή γύρω από τον εαυτό της διαρκεί ακριβώς όσο μια περιφορά γύρω από τη Γη, δηλαδή περίπου 27 ημέρες.
Ετούτα τα minisodes ανεβαίνουν σε όλα τα social media. Εγώ σας βάζω παρακάτω τον σύνδεσμο για το YouTube.
Η ιδέα για αυτό προέκυψε από μια άλλη πρόσφατη ενασχόλησή μου με το φεγγάρι. Λίγο καιρό πριν, σας μίλησα γι' αυτό στο γράμμα υπ' αριθμόν #56:
Η εν λόγω φωτογραφία ήταν μια εικόνα της Σελήνης που τράβηξα από το κινητό μου τηλέφωνο μέσω της λειτουργίας Supermoon. Η φωτογραφία ήταν τόσο καλή, τόσο καθαρή, που μου φάνηκε τρομερά εντυπωσιακό το ότι μπορούσε να προέλθει από την κάμερα ενός κινητού. Έτσι, όπως ήταν λογικό, τη μοιράστηκα στα social media.
Κάπου εκεί ξεκίνησε η κατρακύλα στη λαγουδότρυπα, καθώς ευθύς αμέσως πληροφορήθηκα ότι αυτού του τύπου οι φωτογραφίες είναι αποτέλεσμα υπολογιστικής επεξεργασίας - κάτι που εγείρει εύλογα ερωτήματα όπως «τι είναι πραγματικά μια φωτογραφία πια;».
Σε κάθε περίπτωση, με όποιον τρόπο και αν συντίθεται η φωτογραφία, ο μόνος λόγος που επιτρέπει στο αποτέλεσμα να είναι αληθοφανές, είναι επειδή η Σελήνη είναι παλιρροϊκά κλειδωμένη με τη Γη. Δε χρειάζεται, δηλαδή, να γίνουν τίποτα εξωπραγματικά περίπλοκα τροχιακά μαθηματικά. Αν η συσκευή σου γνωρίζει το γεωγραφικό σου μήκος και πλάτος και την ώρα της ημέρας, μπορεί να σου δώσει μια ακριβέστατη εικόνα της Σελήνης. Δεν υπάρχει άλλο ουράνιο σώμα στο σύμπαν για το οποίο μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο.
Talk Green to Me
Αύριο, την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου και ώρα 20:00, θα βρίσκομαι στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να συντονίσω τη συνάντηση Talk Green to Me, που πραγματοποιεί το SNFCC Youth Council στα πλαίσια του Green Weekend 2025.
Το κόνσεπτ έχει ως εξής: για μία ώρα, οι άνθρωποι καλούνται να αφήσουν για λίγο στην άκρη τον ρόλο του παθητικού ακροατή για να γίνουν οι ίδιοι και οι ίδιες μέρος της συζήτησης. Σε ένα σκηνικό που μοιάζει κάπως με το speed dating, θα συνομιλήσουν με άλλους ανθρώπους για να μοιραστούν προσωπικές ιστορίες, να εκφράσουν ανησυχίες και να ανταλλάξουν τις σκέψεις τους γύρω από το θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Η είσοδος, σε όλα τα μέρη της εκδήλωσης, είναι δωρεάν. Έχει πολλά πραγματάκια να δείτε και να κάνετε, οπότε αν θέλετε να περάσετε ένα ενδιαφέρον σαββατοκύριακο στο ΚΠΙΣΝ, να γνωριστούμε και να πούμε δυο κουβέντες από κοντά, ξέρετε πού θα με βρείτε.
Τι συμβαίνει στις ΗΠΑ;
Ο Τσάρλι Κερκ είναι νεκρός, δολοφονημένος από το όπλο ενός εικοσιδυάχρονου άντρα ονόματι Τάιλερ Ρόμπινσον. Σε μια στιγμή που μπορεί να χαρακτηριστεί μονάχα ως τραγική ειρωνεία, λίγο πριν πεθάνει, ο Κερκ βρισκόταν στη μέση ενός «ντιμπέιτ» για τους μαζικούς πυροβολισμούς στις ΗΠΑ, όπου η κατεξοχήν θέση του ήταν υπέρ της οπλοκατοχής. Τόσο υπέρ, μάλιστα, που στο παρελθόν είχε υποστηρίξει πως, προκειμένου η Αμερική να διασφαλίσει τη Δεύτερη Τροπολογία του συντάγματός της και οι πολίτες να «προστατεύσουν τα δικαιώματα που τους παρείχε ο Θεός», μερικοί θάνατοι από πυροβόλα όπλα είναι ένα αναπόφευκτο τίμημα. Μία ώρα μετά το συμβάν, στο Ντένβερ του Κολοράντο, ένας δεκαεξάχρονος μπήκε οπλισμένος στο λύκειό του και ξεκίνησε να πυροβολεί αδιακρίτως. Χάρη στην καλή προετοιμασία του σχολείου για τέτοιες περιπτώσεις, ο Ντέσμοντ Χόλι (τις πολιτικές πεποιθήσεις του οποίου μπορείτε ίσως να μαντέψετε) κατάφερε να σκοτώσει μόλις δύο παιδιά πριν αυτοκτονήσει. Ένα μικρό τίμημα για τον Τσάρλι Κερκ.
Ο Κερκ υπήρξε κάποτε ένας τυπικός συντηρητικός ρεπουμπλικάνος. Τα τελευταία χρόνια, η ριζοσπαστικοποίησή του μέσω των κοινωνικών δικτύων ήταν εμφανής. Όσα έκανε και έλεγε μπορούν να χαρακτηριστούν μoνάχα ως ακροδεξιά ρητορική: μεταξύ των διάφορων ρατσιστικών, σεξιστικών και μισαλλόδοξων πραγμάτων που εκστόμιζε, ήταν επίσης υποστηρικτής της θεωρίας συνωμοσίας της «Μεγάλης Αντικατάστασης», μια ιδέα που λέει ότι υπάρχει ένα ενορχηστρωμένο σχέδιο για την αντικατάσταση των λευκών, χριστιανικών πληθυσμών των δυτικών χωρών από μη λευκούς ανθρώπους, μέσω της μαζικής μετανάστευσης και των υψηλότερων ποσοστών γεννήσεων των μεταναστών. Ασπαζόταν, επίσης, τη θεωρία συνωμοσίας του «Πολιτιστικού Μαρξισμού» - μια δήθεν σκευωρία των μαρξιστών διανοούμενων (κυρίως Εβραίων) που θέλουν να διαβρώσουν τον θεσμό της οικογένειας, της θρησκείας, της εθνικής ταυτότητας και τον καπιταλισμό, δημιουργώντας μια κοινωνία τόσο αποδυναμωμένη και διχασμένη που θα είναι ευάλωτη στην κομμουνιστική κατάληψη. Η συνωμοσία αυτή είναι κυριολεκτικά η σύγχρονη εκδοχή μιας παλιότερης, του «Πολιτιστικού Μπολσεβικισμού», τον οποίο το καθεστώς του Χίτλερ χρησιμοποιούσε για να δυσφημίσει κάθε μορφή μοντέρνας τέχνης, αρχιτεκτονικής και προοδευτικής σκέψης ως μια εβραϊκή-κομμουνιστική συνωμοσία. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, ο Κερκ υποστήριζε ότι το μέτρο της σωματικής αποστασιοποίησης στις εκκλησίες ήταν μια «πλεκτάνη των Δημοκρατικών ενάντια στη χριστιανοσύνη». Και άλλα πολλά παρόμοια για τις αμβλώσεις, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, την πολιτική ορθότητα, τη μετανάστευση και, αλίμονο, την κλιματική αλλαγή. Όλες οι μεγάλες επιτυχίες μιας κλασικής ακροδεξιάς ατζέντας.
Στα μάτια των υποστηρικτών του ήταν ένας δεινός ρήτορας, καθώς έδειχνε να κερδίζει την πλειονότητα των «ντιμπέιτ» που συμμετείχε - και συμμετείχε σε πολλά. Αυτό ήταν ένα μεγάλο κομμάτι του ακτιβισμού του. Πήγαινε από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο, έστηνε ένα περίπτερο με τίτλο Prove me wrong και καλούσε τους φοιτητές να διαξιφιστούν μαζί του. Μόνο που, αν δείτε μερικά αποσπάσματα από τις συζητήσεις τους, ο Κερκ επιχειρηματολογούσε σχεδόν αποκλειστικά με κακή πίστη, διαστρεβλώνοντας γεγονότα και επικαλούμενος άσχετα στοιχεία, ενώ συχνά κατέφευγε σε λογικές πλάνες για να επιβληθεί λεκτικά και συναισθηματικά στους αντιπάλους του.
Λίγες ώρες μετά την επίθεση εναντίον του, πριν ακόμη μαθευτεί το παραμικρό σχετικά με τον δράστη, άλλοι ακροδεξιοί πολιτικοί, δημοσιογράφοι και επιδραστές, άδραξαν την ευκαιρία για εύκολα και εμπρηστικά συμπεράσματα. Ο δράστης, φυσικά, έπρεπε να ανήκει στην «άκρα αριστερά». 1 2 3 Ποιος άλλος θα είχε άλλωστε κίνητρο να σκοτώσει ένα σύμβολο της δεξιάς ρητορικής; Ο Τσάρλι Κερκ έγινε μάρτυρας που πέθανε για την ελευθερία του λόγου, κάτι που, στο μυαλό ετούτης της πλευράς, η άλλη πλευρά, οι «αριστεροί», απεχθάνεται και προσπαθεί να καταργήσει με τα cancel και τη βία της.
Μόνο που, οι πολιτικές πεποιθήσεις του Τάιλερ Ρόμπινσον είναι, μέχρι και σήμερα -πόσο μάλλον λίγες ώρες μετά την αναγγελία του περιστατικού- άγνωστες. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι προέρχεται από μια βαθιά συντηρητική οικογένεια που ψηφίζει Τραμπ, είναι μορμόνοι και αγαπάνε τα όπλα. Τα αγαπάνε τόσο πολύ που ο Τάιλερ μεγάλωσε με αυτά - ίσως το εξαιρετικό του σημάδι δεν είναι αποτέλεσμα τύχης.
Αν ο Τάιλερ Ρόμπινσον είναι κάτι, πέρα από διαταραγμένος, αυτό μάλλον είναι χρόνια συνδεδεμένος: τόσο βαθιά χωμένος στη διαδικτυακή κουλτούρα και στην ψηφιακή ζωή που έχει αποκοπεί από την πραγματικότητα. Οι σφαίρες του όπλου του είχαν χαραγμένες πάνω φράσεις από διαδικτυακά μιμίδια, ακαταλαβίστικα πράγματα για την πλειονότητα του κόσμου αλλά ένας ιδιαίτερος κώδικας επικοινωνίας για άτομα σαν τον Τάιλερ.
Έντονη και βαθιά πολιτική πόλωση. Εχθρότητα, δυσπιστία, έλλειψη εμπιστοσύνης και διάρρηξη του κοινωνικού και πολιτικού ιστού. Αυξανόμενο μίσος και βία. Ένας λαός που στρέφεται εναντίον του εαυτού του. Μια κοινωνία χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα που δε διαφωνούν απλώς σε επιμέρους πολιτικές αλλά σε θεμελιώδεις υπαρξιακές αξίες. Αυξανόμενη αμφισβήτηση της νομιμότητας των δημοκρατικών θεσμών, όπως οι εκλογές, η δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης, με τις δύο πλευρές να ζουν σε διαφορετικές φούσκες πληροφοριών και την καθεμία να ενημερώνεται από διαφορετικές πηγές που παρουσιάζουν την πραγματικότητα με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Κόσμοι παράλληλοι, ανεξάρτητοι, που απλώς τυχαίνει να βρίσκονται στον ίδιο χώρο και χρόνο και όσες γέφυρες τους ενώνουν γκρεμίζονται η μία μετά την άλλη.
Αυτά συμβαίνουν σήμερα στις ΗΠΑ. Αυτά συμβαίνουν, σε μικρότερο βαθμό, και σε άλλες χώρες που αναπαράγουν την ίδια ρητορική, τις ίδιες θέσεις και τα ίδια (πολλές φορές ανύπαρκτα αφού έρχονται αυτούσια από ξένες κοινωνίες) προβλήματα - για παράδειγμα, την πολιτική ηγεμονία κάποιας υποτιθέμενης γόουκ ατζέντας. Κοινωνίες σε αναβρασμό. Άνθρωποι με το δάχτυλο στη σκανδάλη -κυριολεκτικά και μεταφορικά- έτοιμοι να κατηγορήσουν τους πιο ευάλωτους συνανθρώπους τους για όλα τα δεινά που τους ταλαιπωρούν.
Ένας -προς το παρόν- ψυχρός, εμφύλιος πόλεμος.
Το Κοσμικό Λάτε συνεχίζει να υπάρχει χάρη στη δική σας υποστήριξη. Αν θέλετε να γίνετε μέλος και να έχετε πρόσβαση σε όλα τα γράμματα αλλά και στη μυστική μας κοινότητα, μπορείτε να αναβαθμίσετε τη συνδρομή σας με μόλις 15€ τον χρόνο.
Και κάποια links
Ένα έξοχο κείμενο της Μέρι Τζέντρι, πολιτικής αναλύτριας, για την υπόθεση του Τσάρλι Κερκ και την κατάσταση στις ΗΠΑ. Διάβασα αρκετά για το θέμα αλλά αυτό το ξεχώρισα.
Η κατάσταση, φυσικά, στη χώρα μας δεν είναι πολύ καλύτερη. Η Λίνα Παπαδοπούλου, καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ, γράφει για μερικά μόνο από τα «δημοκρατικά διολισθήματα» που αργά αλλά σταθερά καθιστούν το καθεστώς στην Ελλάδα μια αντιφιλελεύθερη δημοκρατία.
Δεν είναι όλα τα πράγματα μαύρα και απαισιόδοξα. Ο Θεολόγος Μίντζας, ένας από τους τρεις οικοδεσπότες του αγαπημένου μου πόντκαστ, Progress Report, σε μια συγκινητική, καθαρή και εύστοχη ομιλία μιλάει για τον θεσμό της δημοκρατίας μέσα από την προοδευτική του ματιά.
Η γνώση δεν είναι απαραίτητο να έχει κάποιo άμεσο, πρακτικό κέρδος για να είναι σημαντική.
Κάπως μεγάλο, αλλά πολύ ενδιαφέρον: Τι φταίει για την καταγεγραμμένη κακή ψυχική υγεία των νέων ανθρώπων σήμερα; Εξαιρετική δουλειά από το κανάλι Howtown.
Από τους θεσμούς στους founders: Η μετατόπιση της εξουσίας στην εποχή της ΑΙ.