Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι;
Όπου η άγνοια είναι ευτυχία, είναι ανοησία να είσαι σοφός
Σε ένα από τα meetup που κάναμε με τα παιδιά από τον Discord server λίγο μετά την αλλαγή του χρόνου κάποια στιγμή έπεσε στο τραπέζι η περίφημη φράση "μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι" την οποία προσπαθήσαμε να συζητήσουμε μετά μουσικής υπόκρουσης και υπό την επήρεια αλκοόλ. Η φράση από μόνη της έχει γλωσσολογικό ενδιαφέρον, όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν σίγουρα οι σκέψεις που τη συνοδεύουν και η ερμηνεία που της δίνει το κάθε άτομο.
"Μακάριος" είναι ο ευτυχισμένος. Αυτός που δεν έχει βάσανα και έγνοιες. Το "πτωχός τω πνεύματι", από την άλλη, θα μπορούσε να σημαίνει πολλά πράγματα. Σύμφωνα με κάποιους είναι ο διανοητικά ανάπηρος, ο άνθρωπος που πάσχει από κάποια νευροαναπτυξιακή διαταραχή. Η θεολογική ερμηνεία (άλλωστε η φράση προέρχεται από θεολογικό κείμενο - "Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι διότι δική τους είναι η βασιλεία των ουρανών") χαρακτηρίζει έτσι τον άνθρωπο που, ανεξάρτητα από την κοινωνική και οικονομική του θέση, θεωρεί τον εαυτό του φτωχό έναντι του μεγαλείου του θεού. Υποθέτω, όμως, πως για τους περισσότερους η φράση εκφράζει το νοηματικά παραπλήσιο στα αγγλικά "Ignorance is bliss" ("Η άγνοια είναι ευτυχία" σε αυστηρή μετάφραση) του ποιητή Thomas Gray από το ποίημα "Ode on a Distant Prospect of Eton College". Εκεί, γράφει:
Όπου η άγνοια είναι ευτυχία, είναι ανοησία να είσαι σοφός.
Ο στίχος υποδηλώνει ότι σε ορισμένες καταστάσεις η μη γνώση της αλήθειας μπορεί να είναι προτιμότερη για την ψυχική μας ηρεμία. Θα θεωρήσουμε λοιπόν, για χάρη της συζήτησης, πως "πτωχός τω πνεύματι" είναι ο άνθρωπος που επιλέγει την άγνοια και όχι αυτός που για οποιονδήποτε λόγο αδυνατεί να κατανοήσει πλήρως την πραγματικότητα. Η ευτυχία που αναφέρεται στον στίχο είναι η γαλήνη του νου που προέρχεται από μια ζωή στην άγνοια, προστατευμένη από τις σκληρές αλήθειες που μπορεί να φέρει η πραγματικότητα. Η επιδίωξη της γνώσης, όσο ευγενής κι αν είναι ή θεωρείται ότι είναι, συνήθως επιφέρει και το βάρος της επίγνωσης. Το οποίο, καμιά φορά, μπορεί να είναι δύσκολο φορτίο.